به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، هم‌زمان با پیشرفت و دسترسی به توافق در مذاکرات هسته ای، بر حجم فعالیت برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی در بورس افزوده شده است. در این میان، هرچند فزونی فرصت سرمایه گذاری به حجم پس‌انداز ملی، تامین سرمایه از منابع خارجی را توجیه می‌کند، اما این توجیه هرگز از دغدغه‌ها درباره تاثیر سرمایه خارجی و نحوه مدیریت آن نکاسته‌ است. البته این نوع نگرانی محدود به فعالان اقتصاد ایران نیست، «میرا ویلکینس»‏‎ ‏در کتاب «تاریخ سرمایه‌گذاری ‏خارجی در ایالات متحده» درباره وضعیت آمریکا در سال‌های پیش از 1990 می‌گوید: «در حالی ‏که آمریکایی‌های بسیاری ضرورت سرمایه‌گذاری خارجی را پذیرفته بودند و بعضی‌ها با شور و شوق به ‏دنبال آن بودند، نگرانی‌های گسترده‌ای در باره عدم مدیریت آن و سلطه خارجی بر اقتصاد آمریکا ‏وجود داشت.» وی به نقل از شماره 38 مجله بانکداران نیویورک که در ژانویه ‏‏1884 منتشر شد می‌نویسد: «زمانی که خارجی‌ها صاحب یک سهام خوب آمریکایی نبوده و ایالات متحده میدان استثمار بانکداران و وام‌دهندگان اروپایی نباشد، روز سعادت ما خواهد بود، زیرا سودی که به ‏خارجی‌ها پرداخت می‌شود نفرت‌انگیز است. آن روز لازم نخواهد بود که برای جذب سرمایه با خفت و خواری به ‏لندن، پاریس یا فرانکفورت برویم.» البته رویکرد کارشناسان ایرانی به سرمایه خارجی خوش‌بینانه تر از این است. در این رابطه دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار، سید روح‌اله میرصانعی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی فارس، ضمن تقسیم سرمایه‌گذاری خارجی به دو نوع مستقیم و سبد مالی، تاثیر هر دو را بر بازار و بنگاه‌های اقتصادی مثبت ارزیابی کرد و افزود: سرمایه‌گذاری خارجی مانند چاقوی دولبه‌ای است که تاثیر آن وابسته به نحوه مدیریت آن و تسهیل شرایط بین‌المللی شدن بازار است. این عضو کمیته رسیدگی به تخلفات سازمان بورس و اوراق بهادار، سرمایه‌گذاری خارجی در سبد مالی را منحصر به فعالیت در بورس دانست و در توضیح ارجحیت آن نسبت به نوع دیگر سرمایه‌گذاری گفت: در نوع مستقیم، سرمایه‌گذار خارجی از مرحله اخذ مجوز تا راه‌اندازی بنگاه، درگیر رویه‌های پیچیده و طولانی اداری می‌شود، در حالیکه می‌تواند با خرید سهام یک شرکت فعال و انتقال دانش و تکنولوژی، از محل بهبود بهره‌وری در آن بنگاه سود کسب کند. وی معتقد است باید به طرف‌های خارجی نشان دهیم که در مسیر برطرف کردن مشکلات ورود آن‌ها هستیم و علاوه بر این شرایطی را فراهم کنیم که سرمایه‌گذاران خارجی، تولید را در کشورمان به صرفه ارزیابی کنند. میرصانعی تمام عوامل موثر در کارایی سرمایه‌گذاری خارجی را به وضعیت بازار مرتبط می‌داند، اما بسیاری از کارشناسان ویژگی‌های ذاتی جذب سرمایه خارجی به خصوص در سبد مالی را نیز مهم می‌دانند، این دسته، سرمایه‌گذاری خارجی در سبد مالی را دروازه ورود سفته‌بازان جدید به بازار می‌دانند. سفته‌بازان گروهی از فعالان بازار هستند که به قصد سود کوتاه‌مدت وارد بورس شده و به سرعت از آن خارج می‌شوند. البته این نگرانی از نظر میرصانعی بی‌مورد است. او تجربه برخی کشورها در میزبانی سرمایه‌گذار خارجی را به عنوان شاهد ادعای خود مطرح و تصریح کرد: در حال حاضر تقریبا 60درصد از ارزش بورس ترکیه را سرمایه‌های خارجی تشکیل می‌دهند و این مساله در مورد بسیاری از بورس‌های دیگر دنیا نیز مطرح است. در مقابل این دیدگاه، برخی کارشناسان از  جمله شاهین شایان آرانی از تجربه تلخ کشورهای جنوب شرق آسیا در سال 1997 یاد کرده و اعتقاد دارند سرعت انتقال سرمایه همانگونه که از مزیت‌های سرمایه‌پذیری در سبد مالی است، از معایب آن نیز به شمار می‌آید. شایان آرانی در تشریح این رویکرد گفت: سرمایه‌گذاری در سبد مالی، در دوران رشد باعث تشدید رونق بازار می‌شود،اما اگر اتفاق ناگواری روی دهد، همین ابزار با قابلیتی که در خروج سریع سرمایه دارد، بورس را برای سقوط بیشتر مستعد می‌کند. کارشناسان روش‌هایی گوناگون از جمله هدایت سرمایه‌های خارجی به سمت صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری را برای مقابله با این تهدید توصیه می‌کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به دلیل وجود محدودیت در فروش دارایی، می‌توانند از خروج سریع سرمایه پیش‌گیری کنند. اما شایان‌آرانی طراحی سیستم انگیزشی را راهکاری مناسب‌تر برای کنترل سرمایه‌گذار خارجی معرفی کرد و افزود: تعیین معافیت‌های مالیاتی برای سهام‌دارانی که دارایی خود را بیش از یک سال نگهداری کنند گزینه‌ای است که در برخی از کشورها مانند مالزی امتحان خود را به خوبی پس داده است. این کارشناس ارشد بازار سرمایه تقویت سیستم بانکی و نظام تسویه حساب بین‌المللی را مهمترین پیش‌شرط جذب سرمایه‌گذار خارجی ذکر کرد و افزود: ضعف در این‌ بسترها می‌تواند اعتبار بورس تهران را به گونه‌ای خدشه‌دار کند که دیگر هیچ سرمایه‌گذار خارجی به حضور در این بازار ترغیب نشود. در نهایت به نظر می‌رسد اگر سرعت زیاد خروج سرمایه را یک تهدید بالقوه و قابل مدیریت برای جذب سرمایه در سبد مالی بدانیم، ضعف ساختاری در بسترهای لازم از جمله سیستم بانکی و تسویه بین‌المللی را باید تهدیدی بالفعل در این رابطه عنوان کرد. آسیبی که فارغ از خوش‌بینی یا بدبینی نسبت به عملکرد سرمایه‌گذار خارجی، حضور او را  دور از ذهن می‌نماید. انتهای پیام/م