خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا): بهره‌وری عوامل تولید در هر بخش تابعی از ترکیب بهینه عوامل و نهاده‌های تولیدی است و کشاورزی که یکی از محوری‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود، با ترکیب مناسب و مطلوبی از نهاده‌هایی همچون خاک، آب و تغذیه گیاهی، بهره‌وری متبلور می‌شود، اما متأسفانه سیاست‌ها و عملکردهای ناصحیح بخش کشاورزی طی دولت‌های نهم و دهم شرایط را به‌گونه‌ای رقم زد که کاهش میزان حمایت‌های دولت در بخش یارانه‌ها منجر به آن شد که دیگر تغذیه گیاهی به‌درستی انجام نپذیرد و بر اساس آمار بانک جهانی، رتبه ایران در مصرف کودهای شیمیایی که در طی سال 1385، 66 درصد بود (حدود 115 کیلوگرم در هر هکتار) به رتبه 117 در بین 160 کشور جهان در سال 1392 رسید که این امر در زمانی خودنمایی می‌کند که خشکسالی‌ها بر بدنه کشور جای گرفته و لازم است با کاهش سطح کشت و افزایش راندمان در هکتار از طریق بهبود تغذیه گیاهی در دستور کار قرار گیرد. در این راستا با همت وزارت جهاد کشاورزی و دست‌اندرکاران، در بخشنامه بودجه سال 95 به تغذیه گیاهی به‌عنوان یکی از راهکارهای بهبود بهره‌وری آب نگریسته شده و ردیفی به آن اختصاص داده شده است، اما در این بین باید اشاره‌ای به استفاده از کود اوره که یکی از کالاهای اولویت‌دار توسط ستاد هدفمندی یارانه‌ها شناخته شده است، داشته باشیم که متأسفانه این روزها مورد بی‌مهری مجلسی‌ها قرار گرفته و به بهانه افزایش قیمت، آن را در قالب الحاق موادی دیگر به قانون مقررات مالی دولت به شرکت‌های پتروشیمی اعلام کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که بر اساس برخی مصوبات، اگر این کالای پرمصرف کشاورزی در کنار سایر کودهای شیمیایی به بورس منتقل شود، اما باید دانست در این صورت شاهد آن خواهیم بود که افزایش قیمت‌ها اتفاق بیفتد و دیگر کشاورزان حتی نتوانند به اندازه نیازشان مصرف کنند؛ کمااینکه در حال حاضر بر اساس برآوردهای انجام‌شده، باید در بخش کشاورزی حدود پنج میلیون تن کود مصرف شود، اما در سال گذشته شرکت خدمات حمایتی کشاورزی حدود دو میلیون تن کود ازته را برای کشاورزان تأمین کرد و تنها حدود یک میلیون و 600 هزار تن آن به مصرف رسید و امسال نیز حدود سه میلیون تن کود اوره تدارک شده است، اما دلایل فوق بخشی از مشکلاتی است که اجازه نمی‌دهد کشاورزان بتوانند به اندازه لازم کود مصرف کنند. بررسی نموداری قیمت خرید کودهای شیمیایی توسط کشاورزان هندی از سال 2000 تا 2023 میلادی نشان می‌دهد که دولت این کشور قیمت نهاده‌ها را افزایش نمی‌دهد و از سال 2005 که قیمت‌های جهانی شروع به بالا رفتن می‌کند، تلاش می‌کند با یارانه قیمت‌ها را ثابت نگه دارد؛ به‌گونه‌ای که این کشور در حال حاضر حدود 12.5 میلیارد دلار یارانه پرداخت می‌کند، یعنی اجازه نمی‌دهد که تولیدات کشاورزی در این شرایط دچار شوک شود، اما در ایران آمارها به‌گونه‌ای دیگر است، زیرا قیمت کود در سال 1388 خورشیدی به شدت افزایش یافته که علت آن، سیاست‌های دولت و بخشی نیز افزایش قیمت‌های جهانی بوده و بدین‌ترتیب میزان مصرف نیز به طرز چشم‌گیری کاهش پیدا کرده است؛ بنابراین طبیعی است که وقتی قیمت نهاده‌های بخش کشاورزی به‌ویژه کود حدود یک‌هزار و 700 تا یک‌هزار و 900 درصد افزایش پیدا می‌کند، مصرف پایین آمده و افزایش شدید قیمت در تولید کودهایی ازته که داخلی هستند و چه در کودهای وارداتی ازقبیل پتاسه و فسفاته به‌وجود آمده و موجبات کاهش مصرف و کاهش عملکرد به‌وجود خواهد آمد.   پنج میلیون تن ظرفیت کود شیمیایی با تنها 1.5 میلیون تن مصرف! مدیرعامل جدید شرکت خدمات حمایتی کشاورزی به‌عنوان هدایت‌کننده زنجیره عرضه نهاده‌های کشاورزی معتقد است که باید به نحوی رضایت بهره‌برداران را فراهم آوریم تا بتوانند اصولی و منطقی، کودهای شیمیایی مورد نیاز بخش زراعت و باغبانی را به مصرف برسانند. یزدان سیف به خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) می‌گوید: ظرفیت تغذیه گیاهی در کشور، مصرف پنج میلیون تن کود شیمیایی است، در حالی که در ایران تنهاحدود 1.5 میلیون تن از انواع کودهای شیمیایی به مصرف می‌رسد؛ یعنی در سال گذشته دو میلیون تن کود توسط این شرکت توزیع شد، در حالی که بر اساس برنامه‌های ارائه‌شده توسط معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی قرار بود حدود4.7 میلیون تن کود شیمیایی توزیع شود. وی می‌افزاید: افزایش شدید قیمت‌های کودهای شیمیایی خود عاملی برای کاهش مصرف است و در شرایطی که کشور در خشکسالی به سر می‌برد، می‌توان نقیصه فوق را با اصول صحیح تغذیه‌ای مرتفع کرد، اما باز هم شاهد آن هستیم که پتروشیمی‌ها برای وارد کردن کودهای ازته به بورس تلاش می‌کنند و مجلس نیز آنها را مورد حمایت قرار داده است، اما تا زمانی که اسناد و مدارک لازم در این بخش فراهم نشود، خرید اوره بخش کشاورزی از بورس کالا منتفی است. یارانه نهاده‌ها و عوامل تولید کشاورزی در سال جاری از محل جزء (2) ردیف (520000) قانون بودجه سال 94 به انواع کودهای شیمیایی و آلی و زیستی یارانه‌ای معادل پنج میلیارد و 500 میلیون ریال تعلق داده است، دیگر جای شبهه باقی نمی‌ماند که دولت نیز قصد حمایت از کودهای شیمیایی به‌ویژه ازته را دارا است، بنابراین بهتر است نمایندگان مجلس بساط افزایش اقلام مختلف به‌ویژه کود را در جای دیگر پهن کنند؛ زیرا بخش کشاورزی نیاز به آن دارد که علاوه بر اینکه از طریق یارانه حمایت شود، اقدامات دیگری همچون استفاده مناسب از کودهای شیمیایی را در دستور کار قرار دهد./   خبرنگار: مژگان ستار A-940728-01