یزدان سیف، مدیرعامل جدید شرکت خدمات حمایتی کشاورزی که دارای دو فرزند است، از دانشگاه تربیت مدرس در سال 1377 مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی (گرایش محض) را اخذ کرده و در بخش آموزش به‌عنوان دبیر دبیرستان‌های آموزش و پرورش استان‌های تهران و همدان انجام وظیفه کرده و علاوه بر آن دارای سمت‌هایی چون معاون مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه وزارت بازرگانی، مشاور معاون برنامه‌ریزی شرکت بازرگانی دولتی ایران، عضویت در شورای مشورتی نظام توزیع در طرح تحول اقتصادی، عضو شورای تولید و توزیع روغن نباتی کشور، دبیر کمیته برنامه‌ریزی اصناف وزارت بازرگانی، عضو کمیته‌های رقابت‌پذیری و بازرگانی نظام برنامه‌ریزی برنامه چهارم، عضو شورای پژوهشی شرکت بازرگانی دولتی ایران، همکار پژوهشی پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس از سال 1374 خورشیدی تاکنون بوده است. از آنجایی که بهبود در زنجیره عرضه نهاده‌های کشاورزی به‌طور قطع می‌تواند بخش عمده‌ای از اهداف زراعت و باغبانی کشور را محقق کند و شرکت خدمات حمایتی کشاورزی طی یک سال و نیم اخیر، اقداماتی را در این راستا به انجام رسانده است؛ برای آگاهی از نحوه کار و برنامه‌های آینده این شرکت، خبرنگار ایانا گفتگویی اختصاصی با وی که پیش از این مسئول معاونت فنی این شرکت بود، انجام داده است که می‌خوانیم:   برای بهبود زنجیره عرضه نهاده‌ها، چه اقداماتی انجام شده است؟ دستیابی به اهداف بخش زراعت و باغبانی به‌طور قطع به بهبود زنجیره عرضه نهاده‌های کشاورزی مربوط است، به‌گونه‌ای که در این راستا ظرف یک سال و نیم گذشته اقداماتی به انجام رسیده است؛ ازجمله اینکه اسناد بالادستی مبتنی بر نقش شرکت در تحقق اهداف بخش به‌ویژه در حوزه اقتصاد مقاومتی استخراج شده است و به عبارتی دیگر، نیاز ذی‌نفعان در حوزه حاکمیت، کشاورزی و جامعه مشخص شده است. پاسخگویی به نیاز کشاورزان مطابق علوم و دانش روز و مخاطبان و ذینفعان زنجیره ازجمله مهم‌ترین رسالت‌های زنجیره نهاده کشاورزی است که در رفتار حرفه‌ای شرکت‌های مشابه خارجی نیز این امر کاملاً مشهود است. تجارب جهانی نشان می‌دهد مهم‌ترین راهبردهای موفقیت زنجیره عرضه نهاده‌های کشاورزی، عبارت از یکپارچگی در مدیریت زنجیره، نوآوری و تحقیق و توسعه، رصد و پایش عملکرد نهاده‌ها تا مصرف در مزارع است. تحقق چنین راهبردهایی نیازمند ارتباط مستقیم، مؤثر و دوسویه با کشاورزان و همچنین نوآوری در رفتار فنی و حرفه‌ای و بازرگانی شرکت دارد. در این راستا آموزش منابع انسانی شرکت و فعالان بخش، مهم‌ترین و کلیدی‌ترین رویکرد شرکت است تا بتوانیم ضمن درک نیازهای کشاورزان و دستاوردهای بشری نیازهای کشاورزان را با بهترین کیفیت، در زمان مطلوب، قیمت مناسب، به میزان کافی و در شرایطی سهل و آسان به آنها عرضه کنیم.   شرکت برای رسیدن به رضایت‌مندی کشاورزان که مهم‌ترین هدف شرکت بیان شد، چه برنامه‌هایی دارد؟ علاوه بر آنکه باید نهاده‌های عرضه‌شده به بخش کشاورزی از استاندارد مناسب و کیفیت برخوردار باشد، لازم است خدمات پس از فروش نیز داشته باشد تا کشاورزان نسبت به مصرف نهاده‌های موردنیاز با دانش کافی و لازم برخورد کنند. این موضوع یکی از وظایف زنجیره عرضه است که این امر نیازمند رابطه دوسویه با کشاورزان و اقدامی است که ارتباط با کشاورزان دوطرفه باشد و در این راستا مقرر است از کانال ارتباطی باشگاه مشتریان استفاده کنیم که در این باشگاه خدمات مختلف فنی، مالی، مشاوره‌ای، بازرگانی و اطلاع‌رسانی به کشاورزان ارائه می‌شود تا بتوانند نسبت به بهره‌گیری مطلوب‌تر از نهاده‌ها اقدام کنند. از مهم‌ترین خدمات باشگاه می‌توان به آزمایش خاک و آب و ارائه نتایج به‌صورت رایگان یا تخفیف 60 درصدی، کارت خرید اعتباری از پایانه‌های فروشگاهی و مرتبط شرکت، صدور نسخه مصرف نهاده‌های کشاورزی، ارائه آخرین اطلاعات هواشناسی و مشاوره در جهت عکس‌العمل مناسب، مشاوره فنی در حوزه مصرف نهاده‌های کشاورزی، تأمین و تحویل غیرحضوری نهاده‌های مورد نیاز کشاورزان در محل مورد تقاضا و پاسخگویی به شکایات و دریافت پیشنهادات اشاره کرد.   برنامه‌های شرکت در راستای متنوع کردن کودهای عرضه شده به کشاورزان چیست؟ گیاه نیز مانند انسان نیازمند عناصر تغذیه گیاهی مطلوب متناسب با شرایط خاک، اقلیم و... است و این عناصر در شرایط مختلف در قالب فرمول‌هایی متفاوت و متناسب با شرایط خاک و گیاه باید تأمین شود تا ضمن افزایش کارایی نهاده‌ها، اقتصاد کشاورز نیز از حیث قیمت تمام‌شده مورد توجه قرار گیرد؛ لذا شرکت به مقوله تنوع‌سازی کودهای شیمیایی به‌عنوان یک راهبرد اصلی با رویکرد مشارکت تولیدکنندگان بخش خصوصی نگاه کرده است؛ به‌طوری که ضمن تأمین و تدارک کودهای ابلاغی یارانه‌ای، مقرر است با همکاری شرکت‌های تولیدکننده داخلی و خارجی شبکه توزیع و برند شرکت که مورد اعتماد کشاورزان است کارکرد اصلی خویش را پیدا کند. که در این راستا، تفاهم‌نامه‌هایی با شرکت‌های خصوصی منعقد شده تا به هر میزان که توان تولید کودهای استاندارد ازجمله شیمیایی، زیستی، آلی و مکمل‌های غذایی را توسط کارگزاری‌های شرکت خدمات حمایتی تحت نظارت و استاندارد های کیفی لازم به کشاورزان تحویل دهند. از زمان انعقاد تفاهم‌نامه تاکنون روند تولید مثبت ارزیابی می‌شود و وجود شرکت‌های مختلف در این عرصه می‌تواند رقابت ایجاد کند، بنابراین انگیزه را برای تولید بالا می‌برد.   استفاده از کودهای شیمیایی در مقایسه با سایر کشورها منطقی است؟ بر اساس آمارهای منتشرشده در بخش کشاورزی نیاز تغذیه گیاهی تولیدات کشور حدود پنج میلیون و 700 هزار تن انواع کود است، اما طی یک دهه اخیر عملا این نیاز بالقوه به تقاضا تبدیل نشده و این امر بهره‌وری سایر منابع موجود بخش به‌ویژه آب را به خطر انداخته است؛ لذا شرکت بر همین اساس برنامه‌ریزی لازم را برای تأمین 100 درصد نیاز بخش انجام داده است، اما در حالی که برای سال گذشته دو میلیون تن کود توسط شرکت تأمین شد، ولی تنها حدود یک میلیون و 600 هزار تن آن به مصرف رسید. بنابراین این شرکت توان تولید برنامه‌های معاونت تولیدات گیاهی را دارد، اما در بخش کشاورزی به اندازه‌ای که نیاز است، کود به مصرف نمی‌رسد که یکی از مهم‌ترین دلایل مصرف نکردن کود توسط بهره‌برداران، افزایش 700 تا یک‌هزار و 900 درصدی قیمت انواع کود شیمیایی از سال 1388 تا سال 1392 و عدم تامین کودهای مورد نیاز کشاورزان در سال‌های پایانی دولت دهم است.     در راستای حمایت از کشاورزی در بخش کود چه پیشنهاداتی دارید؟ خوشبختانه در سال جاری دولت یازدهم با درک شرایط بخش نسبت به اصلاح سیاست دولت قبل مبنی بر کاهش حمایت نهاده‌های کشاورزی به‌ویژه کود شیمیایی و به‌منظور افزایش راندمان و بهره‌وری عوامل تولید گران‌بها نظیر آب و خاک در بخشنامه ابلاغی بودجه سال 1395 که به امضا رئیس جمهوری رسیده است، ارتقا تغذیه گیاهی را به‌عنوان یک سیاست، ملحوظ نظر قرار داده است. به‌طور قطع در شرایطی که کشور در وضعیت بحران و خشکسالی قرار دارد، کاهش سطح زیر کشت و افزایش عملکرد با روش‌های تغذیه‌ای می‌تواند مؤثر واقع شود و در این راستا پیشنهاد شده است که حداقل یارانه‌ای متناسب با نیاز تغذیه گیاهی بخش به این برنامه اختصاص یابد که این مبلغ حدود دوهزار میلیارد تومان است تا بدین‌ترتیب با تعدیل قیمت کود، کشاورزان علاقه بیشتری برای مصرف داشته باشند.   کیفیت کودهای شیمیایی مصرفی در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید و فرمول نشان کودی که توسط مؤسسه تحقیقات خاک و آب باید روی بسته‌های کود نصب شود، تا چه اندازه کاربردی است؟ تمامی شرکت‌های مورد قرارداد، کود مورد نظر خود را باید در مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور به ثبت برسانند تا گواهی کیفیت آنچه که تولید کرده‌اند، مشخص شود؛ بنابراین نگرانی از نظر آنچه که در داخل کیسه وجود دارد و برچسبی که روی آن است، وجود ندارد. علاوه بر آن، کودهای شیمیایی که در کشور توزیع می‌شود، از استانداردهای لازم برخوردار است؛ بنابراین نمی‌توان گفت که کودهای ایرانی بی‌کیفیت هستند.   ورود هیأت‌های خارجی به کشور چه تأثیری در خرید کود و سایر نهاده‌های کشاورزی خواهد داشت؟ ارتقاء بهره‌وری در بخش کشاورزی با تأمین و تدارک نهاده‌های کشاورزی نوین رقم می‌خورد؛ به‌گونه‌ای که صنعت بذر در دنیا نوپا است و تقریباً چهار دهه بوده که رشد جدی خود را آغاز کرده است. اگر بتوانیم بذرهای مصرفی را با همکاری کشورهای صاحب‌نام تأمین و تولید کنیم و در ایران بومی‌سازی کنیم، به‌طور قطع افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی اتفاق خواهد افتاد. علاوه بر آن، دنیا در حال استفاده از بذور هیبرید و تراریخته است که می‌توانیم از دانش آنها استفاده کنیم. در زمینه بذر در دنیا، کشور آمریکا حرف نخست را می‌زند و پس از آن چین و رتبه سوم اتحادیه اروپا قرار دارد و علاوه بر آن، قدرت‌های نوظهوری در زمینه بذر داریم که اگر بتوانیم مشابه آنها عمل کنیم، کشاورزی موفقی خواهیم داشت. بذر دانش‌بنیان‌ترین علم محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که شش کشور دنیا 75 درصد بذر جهان را تولید می‌کنند و اگر می‌خواهیم موفق باشیم، باید بتوانیم پروژه‌های مشترکی را با شرکت‌های بزرگ تولیدکننده تعریف کنیم. در سال زراعی گذشته بذر کلزای فرانسوی و آمریکایی توسط شرکت خدمات حمایتی کشاورزی وارد و در برخی مزارع کشور کشت شد که در این راستا کارشناسان خارجی در تمامی مراحل تولید آن در ایران حضور داشتند. در بخش کود نیز تا جایی که توان پتروشیمی‌های داخل وجود دارد، از کودهای داخلی بهره می‌بریم و در برخی از کودها ازجمله سوپرفسفات ساده و تریپل و دی‌آمونیوم‌فسفات طرح‌های توسعه‌ای برای تولید پتاس را در کویر لوت با همکاری شرکت ایمیدرو در حال انجام داریم که قدم‌های اولیه برداشته شده و امیدواریم بتوانیم در این بخش به تکنولوژی تولید در داخل کشور دست یابیم؛ به‌گونه‌ای که برنامه‌ریزی شده است، اگر بخش خصوصی در کنار شرکت خدمات حمایتی باشد، ظرف پنج سال آینده خواهیم توانست نیاز کشور را برطرف کنیم و علاوه بر آن، به صادرکننده کودهای شیمیایی تبدیل شویم.   در بخش مکانیزاسیون کشاورزی و تأمین ادوات پیشرفته، چه اقداماتی برای تأمین آن توسط شرکت انجام شده است؟ شرکت خدمات حمایتی قدیمی‌ترین ارگان تأمین نهاده‌هایی همچون کود، بذر، سم و ادوات مکانیزه است، اما سیاست‌های اشتباه گذشته باعث شده است که فضا به سمت بخش دیگری گسیل شود. از آنجا که سیاست کلی این شرکت، سرمایه‌گذاری بیشتر دولت در این بخش‌ها نیست، برای استفاده از سرمایه بخش خصوصی استقبال می‌کنیم استفاده کنیم و علاوه بر آن شبکه‌های توزیعی ما به شبکه‌های تعمیرگاهی تبدیل شود که بتوانیم به ادوات موجود در داخل خدمات بدهیم.   آیا با ورود کود اوره به بورس موافق هستید؟ یکی از مزیت‌های نسبی کشور نفت و گاز است که این مزیت باید ضمن شکوفا کردن ظرفیت‌های بخش نفت و گاز سایر بخش‌ها را نیز متأثر کند. متأسفانه دیدگاه‌های بخشی و غیرملی باعث شده تا برخی از بخش‌ها به‌رغم دریافت گاز طبیعی با قیمت بسیار پایین، توقع داشته باشند سایر بخش‌ها کالاهای تولیدی را با قیمت جهانی و بدون در نظر گرفتن مزیت‌های نسبی کشور دریافت کنند که این موضوع ظلم بزرگی به بخش محسوب می‌شود. بر همین اساس نیز دولت با این رویکرد کالای کود اوره، فسفات و پتاس را به‌عنوان کالای ضروری تشخیص داده و بازار آن تابع قواعد خاص خویش است. بر اساس ماده (101) قانون برنامه پنجم، کالاهای اساسی، یارانه‌ای و ضروری مشمول قیمت‌گذاری هستند. کود اوره به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نهاده‌های بخش کشاورزی به استناد مصوبه شماره 323-93م-ت-50429ﮬ مورخ 16 فروردین‌ماه 1393 هیأت وزیران جزء اقلام کالاهای اساسی (ضروری) تعیین شده؛ لذا مشمول قیمت‌گذاری است. همچنین عمده تولید کود اوره از کشور صادر می‌شود و این در حالی است که قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها به‌عنوان نهاده اصلی تولید این کالا به قیمت کمتر از یک‌سوم قیمت جهانی است. بدیهی است افزایش قیمت فروش این نهاده به کشاورزان و یا ایجاد اختلالاتی در عرضه دارای آثار بسیار مخرب بر بخش کشاورزی است که ضمن تشدید وابستگی کشور به واردات محصولات کشاورزی با سیاست‌های راهبردی نظام درباره بخش کشاورزی و امنیت غذایی در تضاد است. با توجه به قیمت صادراتی این کالا و قیمت کنونی عرضه آن، در صورت عرضه این کالا در بورس کالایی، قیمت این کالا در سطح قیمت جهانی تنظیم خواهد شد. با توجه به اینکه امکان افزایش قیمت این نهاده برای دولت با توجه به دلایل فوق‌الذکر وجود ندارد؛ لذا چنین اقدامی بار مالی بسیار بالایی را برای دولت به همراه داشته و پیش‌بینی می‌شود که یارانه نهاده‌های بخش کشاورزی را بیش از سه برابر رقم کنونی آن در سال جاری افزایش دهد. بر اساس بند (3) ماده (9) "دستورالعمل پذیرش کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا" در بورس کالای ایران که ناظر بر شرایط پذیرش کالا است، کالای مورد پذیرش نباید مشمول محدودیت‌های قیمت‌گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا شود که مانع از کشف عادلانه قیمت آن شود. این در حالی است که در سمت تقاضای بازار، شرکت خدمات حمایتی به‌عنوان تقاضاکننده عمده در بازار است؛ لذا بازار از سمت تقاضا به‌صورت انحصاری است. متأسفانه این سیاست در دولت دهم تجربه شده است و نتیجه عرضه کود با قیمت جهانی باعث شد تا بر اساس آمارهای موجود میزان تدارک و توزیع کود اوره کاهش یافته و ایران را که در سال‌هایی صادرکننده گندم بود، به بزرگ‌ترین واردکننده مواد غذایی بدل کند و به اقتصاد کشاورزان کشور آسیب جدی وارد شود./   گفتگو: مژگان ستار A-940811-03