مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی با استناد به گزارش اخص قیمت غذایی فائو و چشم‌انداز کشاورزی OECD-FAO به بررسی تغییرات قیمتی محصولات مهم کشاورزی در سال 2024 - 2015 پرداخت.   به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، بررسی قیمت بین‌المللی محصولات مهم کشاورزی اشاره به کاهش اخیر آنها در مقایسه با چند سال قبل دارد و پیش‌بینی‌ها بر ادامه روند کاهش قیمت تأکید دارد، به‌گونه‌ای که شاخص قیمت غذایی فائو، تغییرات ماهانه قیمت‌های بین‌المللی سبد محصولات غذایی را نشان می‌دهد. این شاخص از میانگین شاخص قیمت پنج گروه محصولی (غلات، شکر، روغن‌هی گیاهی، لبنیات و گوشت) تشکیل شده که با میانگین سهم‌های صادراتی هر گروه برای سال‌های 2004-2002 وزن‌دار شده‌اند. شاخص قیمت غذایی فائو در ماه می سال 2015 به‌طور میانگین 43.6 واحد (20.7 درصد) کمتر از میزان متناظر سال گذشته بود. غلات و محصولات لبنی بیشترین نقش را در کاهش شاخص قیمت غذایی فائو در ماه می داشتند. میانگین شاخص قیمت غذایی فائو در ماه می سال 2015 به کمترین میزان خود پس از ماه سپتامبر سال 2009 رسید. در این بررسی آمده است: شاخص قیمت غذایی فائو از ماه ژانویه ( دی - بهمن 93) تا ماه می (اردیبهشت - خرداد 94) سال 2015 از روندی نزولی برخوردار بوده و در مقایسه با سال‌های قبل، میزان آن کمتر بوده است. در پژوهشی دیگر، تغییرات شاخص قیمت محصولات غذایی فائو از ماه می سال 2014 تا ماه می سال 2015 بررسی شد که نتایج آن حاکی از آن است در ماه می سال 2015، میانگین شاخص قیمت غلات فائو 160.8 بوده که 6.4 واحد کمتر از ماه آوریل و 46 واحد (22.4 درصد) متر از ماه می سال 2014 است. ذخایر فراوان غلات به همراه چشم‌انداز مساعد برای محصول سال 2015 به حفظ روند کاهشی قیمت غلات کمک کرده است. همچنین به تعویق‌اندازی خرید توسط بیسیاری از کشورهای واردکننده و نیز پیش‌بینی کاهش تجارت در کاهش قیمت غلات نقش داشته است. همچنین شاخص قیمت روغن‌های گیاهی فائو در ماه می سال 2015 به‌طور میانگین 154.1 بوده که 3.9 واحد (2.6 درصد) بیشتر از ماه آوریل اما 41 واحد (21 درصد) کمتر از ماه متناظر سال گذشته بود. افزایش قیمت روغن‌های گیاهی در ماه می نسبت به ماه گذشته به‌خاطر افزایش قیمت روغن پالم و سویا بود. افزایش قیمت روغن پالم اساساً به‌دلیل نگرانی درباره پدیده ال‌نینوی احتمالی است که می‌تواند بر تولید روغن پالم در جنوب شرق آسیا اثرگذار باشد. این در حالی است که قیمت روغن سویا به‌دلیل ازسرگیری تقاضای وارداتی به‌ویژه توسط چین افزایش یافته است. قیمت روغن آفتابگردان و گلرنگ نیز به‌دلیل پیش‌بینی کاهش تولید و عرضه‌های صادراتی، افزایش یافته‌اند. این گزارش می‌افزاید: شاخص قیمت محصولات لبنی فائو در ماه می سال 2015 به‌طور میانگین 167.5 بود که پنج واحد (2.9 درصد) کمتر از ماه آوریل و 71.5 واحد (29.9 درصد) کمتر از ماه می سال گذشته بود. بیشترین کاهش شاخص قیمت در پودرهای شیر و کره مشاهد شد، اما شاخص قیمت پنیر ثابت باقی ماند. وجود ذخایر زیاد در نیوزیلند و افزایش عرضه‌های صادراتی در اروپا، عامل مهمی در کاهش قیمت فرآورده‌های لبنی است. همچنین تولید فرآورده‌های لبنی در نیم‌کره شمالی به نقطه اوج فصلی خود خواهد رسید. قیمت‌های کمتر لبنیات به افزایش خرید این فرآورده‌های توسط کشورهای MENA (خاورمیانه و شمال آفریقا) منجر شده است.   تأثیر شیوع آنفلوآنزای مرغی بر قیمت جهانی طیور فائو درباره میانگین شاخص قیمت گوشت فائو می‌افزاید: میانگین شاخص قیمت گوشت در ماه می سال 2015، 171.1 واحد بود که 1.7 واحد (یک درصد) کمتر از ماه آوریل و 23.1 واحد (11.9 درصد) کمتر از ماه می سال 2014 بود. قیم‌های صادراتی پایین‌تر برای گوشت تولیدی در آمریکا از عوامل مهم تأثیرگذار بر کاهش شاخص مذکور بوده است. به‌طور کلی قیمت‌های بین‌المللی گوشت گاو و گوسفند در مقایسه با گوشت طیور و خوک از روند نزولی‌تری برخوردار بودند. در مورد گوشت طیور، محدودیت وارداتی تحمیلی توسط بعضی از کشورها به‌دلیل شیوع آنفلوآنزای مرغی بسیار بیماری‌زا در بعضی از ایالت‌های آمریکا بر قیمت‌ها تأثیر گذاشته است. میانگین شاخص قیمت شکر فائو در ماه می سال 2015، 189.3 واحد بود که 3.7 واحد (دو درصد) بیشت راز ماه آوریل و 70 واحد (27 درصد) کمتر از ماه می سال 2014 بود.   پیش‌بینی کاهش قیمت محصولات کشاورزی تا سال 2024 در این بررسی روند قیمت واقعی محصولات مهم کشاورزی از سال 2000 تا سال 2014 و پیش‌بینی آن تا سال 2024 آورده شده است. بر اساس گزارش چشم‌انداز کشاورزی OECD-FAO برای سال‌های 2024 - 2015 طی 10 سال آینده، قیمت واقعی محصولات مهم کشاورزی از سطوح قیمتی سال 2014 کاهش خواهند یافت؛ اما همچنان بالاتر از سطوح قیمتی پیش از سال 2007 باقی خواهند ماند. قیمت محصولات کشاورزی در اوایل دهه 2000 پایین بود، اما با شروع سال 2007، قیمت‌ها از روند افزایشی و پرنوسان برخوردار شدند. در سال 2013 روند کاهشی قمیت شروع شد و انتظار روند کاهشی قیمت‌ها تا سال 2024 وجود دارد. نکته قابل ذکر در اینجا این است که وجود روند کاهشی قیمت‌های واقعی محصولات کشاورزی به معنای عدم احتمال وجود نوسانات قیمتی برخی از محصولات نیست. همچنین در گزارش چشم‌انداز کشاورزی OECD-FAO از آزمون حساسیت قیمت‌های محصولات کشاورزی به عوامل چندی از قبیل رشد درآمد، نرخ‌های ارز، قیمت‌های نفت و... در کشورهای مختلف استفاده شده و در نهایت نتایج تحلیل‌های تصادفی تفسیر شدند. ازجمله آنکه قیمت نفت خام از طریق کانال‌های مختلفی بر قیمت محصولات کشاورزی و سوخت‌های زیستی اثرگذار است. درباره محصولات کشاورزی، قیمت پایین‌تر نفت خام به کاهش هزینه‌های انرژی و کود شیمیایی منجر می‌شود. تأثیر این عامل با توجه به نسبت هزینه انرژی در کل هزینه تولید کشورها متفاوت خواهد بود. برای نمونه برآوردها حاکی از آن است که در آمریکا، هزینه انرژی و کود شیمیایی به ترتیب 10 درصد و 20.8 درصد هزینه تولید غلات دانه‌درشت را در کشور به خود اختصاص می‌دهد. این سهم‌ها به‌طور قابل توجهی در کشورهای در حال توسعه کمتر است، چرا که سیستم‌های تولیدی در این کشورها کمتر مکانیزه است و انتقال قیمتی پایینی میان قیمت‌های محصول و انرژی وجود دارد.   قیمت پایین‌تر نفت خام، باعث کاهش قیمت محصولات کشاورزی می‌شود لازم به ذکر است، درباره سوخت‌های زیستی، وضعیت متفاوتی وجود دارد. تقاضا برای سوخت‌های زیستی، عمدتاً تحت تأثیر سیاست‌های دولتی و رابطه میان قیمت‌های نفت خام و سوخت‌های زیستی است. در زمان کاهش قمیت نفت خام، انگیزه تولید سوخت‌های زیستی کاهش یافته و از رقابت کمتری برخوردار می‌شود. این موضوع به تقاضای بازاری پایین‌تر و سرمایه‌گذاری کمتر برای این نوع سوخت‌ها منجر می‌شود. همچنین مشخصه بازار انرژی، عرضه‌های فراوان و رقابت قیمتی قوی میان تولیدکنندگان مهم است که در نهایت کاهش قیمت نفت خام را در آینده به همراه خواهد داشت. با توجه به انتظار آنکه قیمت اسمی نفت خام تا سال 2024 به 88.1 دلار در هر بشکه برسد، بر اساس توضیحات فوق، قیمت‌های پایین‌تر نفت خام به کاهش قیمت محصولات کشاورزی در کوتاه‌مدت منجر خواهد شد. این گزارش می‌افزاید: از دیگر عوامل مؤثر بر کاهش قیمت، عملکرد بالاتر از میانگین محصولات مهم کشاورزی به‌ویژه درباره غلات و دانه‌های روغنی در دو سال اخیر است. شرایط آب و هوایی، سیاست‌ها، رشد اقتصادی، رشد جمعیت و نرخ‌های ارز از سایر عوامل اثرگذار بر کاهش قیمت محصولات کشاورزی هستند.   پیش‌بینی کاهش قیمت غلات در سال های 2024 - 2015 بر اساس نتایج گزارش چشم‌انداز کشاورزی OECD-FAO برای سال‌های 2024 - 2015، قیمت غلات در کوتاه‌مدت به‌دلیل تولید بالا در سال‌های 2013 و 2014، میزان ذخایر بالا، رشد اقتصادی کندتر و قیمت‌های پایین‌تر نفت، کاهش خواهد یافت. انتظار بر آن است قیمت غلات در میان‌مدت هم‌راستا با افزایش هزینه‌های تولید از روند نسبتاً صعودی برخوردار باشد. همچنین پیش‌بینی می‌شود تغییر قیمت دانه‌های روغنی همانند غلات -روند کاهشی در کوتاه‌مدت و روند نسبتاً افزایشی در میان‌مدت- باشد. رکود در تقاضای جهانی روغن‌های گیاهی به‌دلیل اشباع تقاضای سرانه در کشورهای نوظهور و کاهش رشد تولید بیودیزل، قیمت واقعی روغن‌های گیاهی را کاهش خواهد داد.   قیمت شکر در سال‌های 2024 - 2015 پرنوسان پیش‌بینی شد درباره شکر انتظار بر آن است که قیمت‌های اسمی آن نسبت به قیمت‌های پایین چند سال گذشته افزایش یابد. در چهار سال گذشته، مازاد جهانی شکر و کاهش ارزش پول رایج برزیل در مقایسه با دلار آمریکا به افت قیمت‌های جهانی شکر منجر شده بود. کشورهای تولیدکننده شکر در حال تعدیل محصولشان هستند که این موضوع باعث خواهد شد تا بازار جهانی شکر وارد مرحله کسری شود و قیمت‌ها روند صعودی را تجربه خواهند کرد. قیمت‌های شکر طی دوره پیش‌بینی 2015 تا 2024، پرنوسان باقی خواهند ماند که به‌دلیل سیکل تولیدی بعضی از کشورهای مهم آسیایی تولیدکننده شکر است. انتظار بر آن است که اثر حذف سهمیه‌های شکر در اتحادیه اروپا در سال 2017 منجر به کاهش قیمت شکر در داخل اتحادیه اروپا شود، اما تأثیر آن بر بازارهای جهانی نامعلوم است. پیش‌بینی می‌شود قیمت‌های واقعی شکر به سطوح پیش از اوج قیمتی سال 2009 بازگردند.   انتظار کاهش قیمت‌های اسمی گوشت این بررسی درباره نوسانات قیمت گوشت آورده است: به‌دلیل افزایش بهره‌وری و هزینه‌های پایین‌تر خوراک دام، انتظار کاهش قیمت‌های اسمی گوشت به استثنای قیمت گوشت گوسفند تا سال 2024 میلادی وجود دارد. قیمت گوشت گوسفند به‌دلیل تقاضای وارداتی قوی در چین بالا باقی خواهد ماند. قیمت‌های اسمی گوشت گاو در کوتاه‌مدت به‌دلیل بازسازی گله در چندین کشور تولیدکننده گوشت در سطح بالایی باقی خواهند ماند. قیمت‌ها در میان‌مدت به‌دلیل افزایش میزان تولید، کاهش خواهند یافت.   پیش‌بینی نرخ رشد قیمتی برای پنیر همچنین قیمت شیر و فرآورده‌های لبنی طی نیمه دوم سال 2014 به‌دلیل کاهش شدید تقاضای وارداتی در چین، افزایش تولید کشورهای مهم صادرکننده و تحریم وارداتی در روسیه، اکهش یافت. انتظار افزایش قیمت‌های اسمی طی 10 سال آینده به‌دلیل رشد تقاضای وارداتی وجود دارد. در میان محصولات لبنی، نرخ رشد بالایی برای قیمت پنیر پیش‌بینی می‌شود.   پیش‌بینی افزایش قیمت محصولات آبزی در دهه آینده انتظار بر آن است که بخش محصولات آبزی در دهه آینده به‌دلیل هزینه‌های بالاتر تولید افزایش قمیت‌های اسمی را تجربه کند. قیمت ماهیان حاصل از صید با نرخ سریع‌تری از ماهیان پرورشی افزایش خواهد یافت، چرا که تولید ماهیان حاصل از صید در معرض سهمیه‌ها واقع خواهند شد./   تنظیم گزارش خبری: مژگان ستار