مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی استان قم از توسعه پرورش ماهی توام با گیاه (آکواپونیک) در استان خبر داد. به گزارش ایانا به نقل از روابط عمومی جهاد کشاورزی استان قم، محمدرضا طاهری با اشاره به این که برای نخستین بار در کشور در پائیز سال 93 پایلوت پرورش توام ماهی و گیاه (آکواپونیک) توسط بخش خصوصی در استخرهای پرورش ماهی به مساحت یکصد متر مربع در استان قم به اجرا درآمد، گفت: محدودیت منابع آبی و توسعه روش‌های نوین آبزی‌پروری که ضمن عدم وابستگی زیاد به آب، دارای بهره‌وری بالا باشد، از جمله اهداف شیلات قم برای استفاده از روش آکواپونیک و توسعه آن است. وی اظهار داشت: در این سیستم از ماهیان کپور معمولی، گلدفیش و گوپی و از گیاهان کاهو، نعناع، ریحان، مارچوبه، گل شیپوری و نخل مرداب برای پرورش و تولید استفاده شده است. همچنین این سیستم علاوه بر تولید خوراک ماهی کنسانتره همچنین سیستم تولید انبوه انواع غذای زنده مانند دافنی، روتیفر و آرتمیا جهت تغذیه ماهیان راه‌اندازی شده است. مدیر شیلات قم با اشاره به این که آکواپونیک ترکیبی از پرورش ماهی و پرورش گیاهان در بستر بدون خاک در سیستم‌های گردشی است، افزود: در این سیستم مواد دفعی ماهیان که عمدتا ترکیبات نیتروژن‌دار از قبیل آمونیاک‌ و ترکیبات غیرنیتروژنی مثل فسفر است، به وسیله گیاهان جذب شده و از آب و محیط زندگی ماهیان حذف می‌شوند. وی تصریح کرد: آکواپونیک علم تلفیق تولید ماهی و گیاه در یک رابطه همزیستی است که پساب ناشی از فعالیت زیستی ماهی به عنوان کود برای گیاه مورد استفاده قرار گرفته و آب تصفیه شده توسط گیاه هم به استخر پرورش ماهیان انتقال می‌یابد. طاهری با اشاره به این که از جمله اهداف اصلی آکواپونیک این است که مواد اضافی و دفعی یک سیستم به عنوان غذا یا کود برای سیستم دیگر عمل کند، بیان داشت: این موضوع به وضوح در این پروژه مشاهده و تجربه شده است به طوری که آب استخرهای پرورش ماهی که دارای تعداد و تراکم بیشتر ماهیان و در نتیجه از تغذیه بیشتری برخوردار بودند باعث رشد بیشتر و کاملا محسوس گیاهان مورد پرورش در همان مخازن شده است. وی با تاکید بر این که تصفیه زیستی آب، عناصر موجود در آن را حذف می‌کند که این موضوع هم از لحاظ زیست‌محیطی و هم از لحاظ صرفه‌جویی اقتصادی مهم است، ادامه داد: آب استخر پرورش ماهی پس از عبور از فیلترهای مکانیکی به بستر هیدروپونیک وارد شده و این بستر به عنوان بیوفیلتر محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها از جمله نیتروزوموناس و نیتروباکتر ایجاد می‌کند که به ترتیب کار تبدیل آمونیاک و نیتریت آب پرورش ماهی را به نیتریت و سپس نیترات انجام می‌دهند و آب تصفیه شده در سیستم دوباره وارد استخر پرورش ماهی می‌شود. مدیر شیلات جهاد کشاورزی قم خاطرنشان کرد: در آکواپونیک عناصر غذایی موجود در آب استخر پرورش ماهی به عنوان کود در سیستم هیدروپونیک و در بستر گیاهان مصرف می‌شود و این عمل برای ماهی نیز سود دارد چون تجمع مواد تولید شده ناشی از تجزیه بقایای گیاهان و میکروارگانیسم‌ها در بستر استخر و ترکیبات ازته و فسفر ناشی از تغذیه ماهیان در آب تجمع یافته و عامل محدود کننده شرایط زیست ماهیان می‌شود. وی تصریح کرد: اگر این پساب برای گیاهان مصرف شود می‌تواند به عنوان کود مورد استفاده گیاه قرار گیرد به عبارت دیگر بستر کشت، مانند یک بیوفیلتر عمل می‌کند و کیفیت آب را برای زیست ماهیان مناسب می‌سازد، در این میان باکتری‌های موجود در بستر کشت نقش مهمی را در چرخه عناصر دارند که بدون وجود آن سیستم خوب عمل نمی‌کند. طاهری با اشاره به این که آب یا پساب حاصل از پرورش ماهیان به عنوان یک منبع کودی آلی است، اضافه کرد: محصولات تولیدی در چنین سیستمی به عنوان محصول سالم و ارگانیک شناخته می‌شوند و در فروش و بازاریابی ماهیان و گیاهان تولید شده نقش مهمی دارد، ضمن این که از یک واحد تولیدی، دو نوع محصول تولید می‌شود و در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند قم که با کمبود آب مواجه هستند آکواپونیک نقش مهمی داشته و مدلی برای کشاورزی پایدار است. وی ادامه داد: به طورکلی کشت گیاهان در تلفیق با پرورش ماهی محاسن متعددی همچون صرفه‌جویی بسیار زیاد در مصرف آب به طوری که نیاز آبی در یکی از مزارع پرورش ماهی استان بعد از اجرای سیستم آکواپونیک ضمن بهبود کیفیت آب به یک پنجم کاهش یافته است، افزایش عملکرد در واحد سطح تولید ماهیان و گیاه، بهبود طعم و کیفیت محصولات کشاورزی حاصل از این سیستم، بهبود کیفیت آب استخرهای پرورش ماهی، کاهش آلودگی محیط زیست، کاهش هزینه تامین آب و صرفه‌جویی در مصرف کودهای شیمیایی، تولید دو محصول از یک منبع آبی و ... دارد. مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی استان قم، با تاکید بر این که توسعه و ترویج سیستم آکواپونیک در جوار استخرهای ذخیره آب دومنظوره پرورش ماهی در دستور کار قرار داشته و تا پایان سال جاری تعداد مراکز پرورش ماهی استان به روش آکواپونیک از یک به سه واحد خواهد رسید، گفت: دو مرکز آن در واحدهای تولید محصولات گلخانه ای است و در سال جاری نخستین مرکز عرضه آبزیان زنده شهر قم با هدف کاهش مصرف آب شهری، به سیستم آکواپونیک مجهز شد و جهت اجرای پرورش آبزیان به روش آکواپونیک تسهیلات بانکی با بهره کم به متقاضیان پرداخت می‌شود.