در حالی که ایران به‌علت داشتن شرایط آب و هوایی و برخورداری از روزهای آفتابی امکان تولید باکیفیت‌ترین گیاهان دارویی در دنیا را دارا است، به‌علت عدم حمایت لازم از تولیدکنندگان گیاهان دارویی، قراردادهای چندمیلیون یورویی صادرات عصاره نعنا به‌علت عدم امکان اجرای تعهد معوق می‌ماند.   مدیرعامل شرکت گیاهان دارویی و کارشناس کشاورزی امروز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) با اعلام این خبر گفت: از آنجا که ایران نسبت به کشورهای اروپایی از روزهای آفتابی بیشتری برخوردار است، کیفیت گیاهان دارویی تولیدشده در کشور بسیار بالاتر از کشورهای اروپایی است؛ با این وجود، به‌علت عدم حمایت از گیاهان دارویی و نبود بازار برای عرضه گیاهان دارویی، تولید این محصول روند کندی را تجربه می‌کند. سیدحسن غیبی افزود: در حالی که فرانسه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده اسطوقدوس دنیا به‌شمار می‌رود که تولیدات خود را وارد صنایع بهداشتی و آرایشی به‌ویژه ادکلن‌سازی می‌کند، تاجران این کشور خواستار اسطوقدوس‌های ایرانی هستند.   دلایل ناکافی در عقد قرارداد یک‌هزار تنی عصاره نعنا به آلمان وی خاطرنشان کرد: در حالی که کشورهای سوئد و آلمان پس از آنالیز آزمایشگاهی عصاره ارسالی نعنای ایران به‌علت کیفیت بالا خواستار حجم قابل توجهی از این محصول شدند، به‌علت عدم توانایی تولید و اجرای تعهد عملاً قرارداد ارسالی به مرحله امضاء نرسید. غیبی ادامه داد: آلمانی‌ها خواستار یک هزار تن عصاره نعنای ایران بودند که از آنجا که تولید آن از توان بخش خصوصی خارج است، عملاً امضای این قرارداد صورت نگرفت.   واردات گیاهان دارویی در صنایع آرایشی و بهداشتی مدیرعامل شرکت گیاهان دارویی و کارشناس کشاورزی تصریح کرد: در حالی که ایران باکیفیت‌ترین گیاهان دارویی را تولید می‌کند، صنایع داخلی به‌علت ناآشنایی با شرایط تولید و نبود تشکل‌های منسجم عرضه گیاهان دارویی، ماده اولیه مورد نیاز صنعت را از بازارهای خارجی تأمین می‌کنند. وی یادآور شد: عدم فرهنگ‌سازی و حمایت وزارت جهاد کشاورزی باعث شده کشاورزان تصور درستی از تولید گیاهان دارویی نداشته باشند و اقدام به کشت آن نکنند، در حالی که عمده گیاهان دارویی در شرایط دیم تولید شده و نیاز آبی بسیار محدودی دارند.   گیاهان دارویی جایگزین گیاهان آب‌بر غیبی تأکید کرد: در حالی که آویشن‌باغی، مریم‌گلی، اسطوقدوس و زوفا به‌عنوان کم‌آب‌برترین گیاهان دارویی شناخته شده که به‌راحتی با کشت دیم نیز به ثمر می‌نشیند، کشاورزان از کشت این محصولات استقبال نمی‌کنند. وی اظهار داشت: تبلیغات مؤثری برای افزایش تولید گیاهان دارویی صورت نگرفته و کشاورزان تصور می‌کنند کشت این محصولات پیچیده بوده و برای به ثمر نشستن آن باید از مهارت خاصی برخوردار بود، در حالی که تولید گیاهان دارویی مراقبتی نظیر خیار و گوجه‌فرنگی می‌خواهد و به‌راحتی کشت می‌شود. غیبی همچنین گفت: هرچند وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد بنا دارد در افق 1404، سطح زیر کشت گیاهان دارویی را به یک‌هزار هکتار افزایش داده و تا پایان سال 94 آن را اجرایی کند، اما هنوز اقدام مؤثری در این زمینه صورت نگرفته است. وی در ادامه افزود: بر اساس اطلاعات موجود، یک‌هزار و 500 نوع گیاه دارویی در کشور وجود دارد که کمتر از 200 گونه آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان صادرات گیاهان دارویی بین یک‌هزار تا چهارهزار تن گزارش شده است.   عطاری‌هایی که بی‌نظارت رها شده‌اند مدیرعامل شرکت گیاهان دارویی و کارشناس کشاورزی خاطرنشان کرد: در حالی که در سال‌های اخیر فعالیت عطاری در سطح کشور افزایش یافته است، اما سازمان یا نهاد متولی متخصصی بر آنها نظارت ندارند. غیبی ادامه داد: نظام پزشکی به‌عنوان یکی از نهادهایی که می‌تواند بر عملکرد عطاری‌ها نظارت کند، شناخته شده است، اما خود این نهاد از تخصص لازم برای صدور گواهی فعالیت برخوردار نیست. از سوی دیگر، سازمان فنی و حرفه‌ای نیز به‌علت نداشتن تخصص نمی‌توانند اقدام به مجوزهای آگاهانه کنند؛ لذا با وجود آنکه در میان عطاری‌ها که با عنوان فروش گیاهان سنتی در این روزها افزایش یافته است، فعالیت‌های اقتصادی قابل توجهی صورت می‌گیرد، اما واقعیت آن است که با وجود عطاران ماهر، تعداد عطارانی که اقدام به فروش گیاهان دارویی بدون شناخت عقبه و اثرات آن می‌کنند، بسیار بیشتر است. وی تصریح کرد: در صورتی که گیاهان دارویی به‌عنوان یک صنعت توسط وزارت جهاد کشاورزی به رسمیت شناخته شده و به شکل عینی و عملیاتی از آن حمایت شود، به عنوان یکی از فرصت‌های اشتغال و ارزش افزوده می‌تواند علاوه بر تولید ثروت، جایگاه صادراتی ایران در بازارهای بین‌المللی را نیز تقویت کند. غیبی یادآور شد: کشورهای آسیای میانه و آسیای جنوب شرقی از مهم‌ترین بازارهایی هستند که می‌توانند گیاهان دارویی ایران را خریداری کنند؛ با این وجود، بازاریابی و بازارسازی برای صادرات گیاهان دارویی وجود ندارد.   دردسرهای اخذ مجوز ثبت گیاه دارویی تولیدکننده گیاهان دارویی در ادامه می‌گوید: هرچند تولید گیاهان دارویی در ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو است، اما متولیان تولید که پس از سال‌ها فعالیت تجربی و تأیید مراکز بهداشتی و درمانی اقدام به تولید گیاهان دارویی می‌کنند، نمی‌توانند مجوز فعالیت دریافت کنند. رضا میانجی می‌افزاید: تولیدکنندگان گیاهان دارویی پس از سال‌ها مطالعه و پژوهش، به خصوصیات درمانی گیاهان دارویی پی برده و با ترکیب گیاهان مختلف داروهای جدیدی تولید می‌کنند که مورد تأیید مراکزی نظیر دانشگاه شهیدبهشتی است، اما برای دریافت مجوز با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند. وی خاطرنشان می‌کند: به طور مثال یک روغن گیاهی پس از تأیید آنالیز آزمایشگاهی از دانشگاه شهیدبهشتی برای از بین بردن موهای زائد و جایگزین مؤثر لیزر شناسایی می‌شود، اما گرفتن مجوز و ثبت آن از چنان بروکراسی پیچیده و هزینه‌بری برخوردار است که تولیدکنندگان بخش خصوصی که با سرمایه اندک فعالیت می‌کنند، از پس آن بر نمی‌آیند. میانجی اظهار امیدواری کرد که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کنار وزارت جهاد کشاورزی برای ساماندهی گیاهان دارویی و تولید آن به‌عنوان یک حرفه که می‌تواند واردات داروهای شیمیایی را کاهش دهد، برنامه‌ریزی کنند. وی صنعت گیاهان دارویی را صنعت مغفول‌مانده کشاورزی و پزشکی ایران توصیف کرد./   خبرنگار: فاطمه مهردادیان A-940423-01