هم‌اکنون در توزیع بذر در حال تعادل هستیم و میزان واردات و تولید بذور آزاد گرده‌افشان داخلی، بازار را جوابگو است، اما اگر می‌خواهیم این تکنولوژی‌ها را بومی‌سازی کرده و با وجود دانش‌آموختگان کشاورزی اشتغال‌زایی کنیم، باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده تا بتوانیم در آینده شاهد افق‌های بسیار خوبی برای این محصولات باشیم.   کارشناس مسئول کنترل و گواهی محصولات سبزی، صیفی و حبوبات مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال امروز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) با اشاره به اینکه پس از مصوب شدن قانون بذر و نهال در آذرماه سال 1382، تولید و توزیع بذر و نهال و اندام‌های تکثیری باید با گواهی این مؤسسه در سطح تجاری صورت گیرد، گفت: 99 درصد بذور هیبرید سبزی و صیفی مورد استفاده در حال حاضر وارداتی هستند و تولید داخلی بسیار اندک است که یکی از دلایل آن نیز پرهزینه بودن تحقیقات و فعالیت در این زمینه است. مسعود هرسینی افزود: بذور به دو قسمت تقسیم می‌شود، بذرهای استراتژیک که به‌دلیل کم‌بازده بودن (سوددهی کمتر) تولیدکنندگان بخش خصوصی انگیزه‌ای برای تولید آن ندارند و دولت‌ها با پرداخت یارانه و کمک‌های بلاعوض دولتی تولید آنها را به افزایش تولید ترغیب می‌کنند و بذوری که بازگشت سرمایه دارند و بخش خصوصی با انگیزه به تولید آنها می‌پردازد که باید گفت به‌دلیل بازگشت سرمایه و سوددهی مناسب بذور سبزی و صیفی، بخش خصوصی علاقه‌مند به تولید این محصولات است. وی با بیان اینکه در راستای اجرای قانون، مکان‌هایی که مناسب برای تولید بذور سبزی و صیفی هستند را شناسایی کرده‌ایم، خاطرنشان کرد: در حال حاضر 9 شرکت با مجوز مؤسسه به تولید بذر مشغول هستند و در تلاش هستیم با ساماندهی شرکت‌های بدون مجوز، تعداد آنها را افزایش دهیم.   بذور سبزی و صیفی متولی مشخصی ندارد کارشناس مسئول کنترل و گواهی محصولات سبزی، صیفی و حبوبات مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال با گلایه از نبود متولی مشخص برای بذر سبزی و صیفی تصریح کرد: بخشی از مسئولیت‌ها را معاونت باغبانی و بخشی را نیز معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی مدیریت می‌کند که با توجه به گستره این محصولات و اهمیت تولید آنها، این امر یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. هرسینی سطح زیر کشت محصولات گلخانه‌ای را در حال حاضر هشت‌هزار هکتار اعلام کرد و ادامه داد: با توجه به گفته‌های وزیر جهاد کشاورزی در مراسم معرفی کشاورزان نمونه در سال جاری، سالانه باید سطح زیر کشت محصولات گلخانه‌ای دوهزار هکتار افزایش یابد که یکی از نیازهای اصلی برای رسیدن به این هدف داشتن بذر مناسب است، در حالی که تمامی بذور کشت‌شده در گلخانه‌های منشاء وارداتی دارند و باید بتوانیم به سمت تولید بذر هیبرید داخلی جهت‌گیری داشته باشیم. وی با عنوان اینکه استانداردهای 24 نوع محصول سبزی و صیفی برای تولید و گواهی بذر تدوین شده و قابل اجرا است، یادآور شد: متأسفانه در آمارنامه های وزارت جهاد کشاورزی به تفکیک آمار تولید، میانگین مصرف، صادرات و واردات کلیه انواع محصولات سبزی و صیفی وجود ندارد، این در حالی است که زیربنای هر تصمیم‌گیری داشتن اطلاعات صحیح است و ما تنها برای تعداد انگشت‌شماری از محصولات شامل پیاز، خیار، گوجه‌فرنگی، خربزه و هندوانه آمار مشخصی را داریم. هرسینی تأکید کرد: بذور منحنی‌های تار عنکبوتی در محصولاتی از قبیل پیاز، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، هندوانه و خربزه چالش‌هایی را برای ما ایجاد کرده است، به‌گونه‌ای که در یک سال به‌دلیل کم بودن محصول، مجبور به خرید آن تا چند برابر قیمت واقعی هستیم و در سال بعد مانند امسال قیمت هندوانه آنچنان پایین می‌آید که حتی ارزش برداشتن نیز ندارد. وی با اشاره به اینکه جهت‌گیری وزارت جهاد کشاورزی به تولید بذر اعم از آزاد گرده‌افشان و هیبرید در داخل کشور به شرط ایجاد ساختارها است، اظهار داشت: سیاست‌گذاری‌ها باید بر اساس فعالیت بیشتر بخش خصوصی در این زمینه باشد و وزارت جهاد کشاورزی تنها وظیفه هدایت، حمایت و نظارت را عهده‌دار شود و تنها در صورتی که انحراف از معیاری بر اساس برنامه توسعه اقتصادی 1404 به‌وجود آمد دخالت کند و اگر نه اجازه دهد بخش خصوصی خود را به تعادل برساند و فعالیت خود را ادامه دهد. هرسینی همچنین گفت: در بسیاری از محصولات، قدرت صادرات قوی داریم، کمااینکه طبق آخرین آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی در سال 93، 84 هزار تن هندوانه، 450 هزار تن گوجه‌فرنگی و 125 هزار تن رب گوجه‌فرنگی صادر کردیم که جزو رتبه‌های نخست صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی بوده‌اند.   کاهش 10 برابری مصرف آب با ورود محصولات به گلخانه‌ها کارشناس مسئول کنترل و گواهی محصولات سبزی، صیفی و حبوبات مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال با اشاره به وجود محصولاتی با تنوع ژنتیکی بالا در کشور که می‌توان روی آنها کار کرد، افزود: با کشت گلخانه‌ای این محصولات، نه‌تنها عملکرد افزایش می‌یابد، بلکه میزان مصرف آب نیز تا 10 برابر کاهش می‌یابد؛ همچنین کشت نشائی آنها نیز باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی، خاک، نور، حرارت و آب، پیش‌رس‌تر شدن و مقاوم‌تر شدن محصول و کاهش آفات و بیماری‌ها می‌شود. وی با اشاره به تنوع بالا در محصولات سبزی و صیفی، تعداد محصولاتی که در حال حاضر در کشور به‌صورت عمده خرید و فروش می‌شوند را 34 نوع محصول سبزی و صیفی عنوان کرد. هرسینی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون در توزیع بذر در حال تعادل هستیم و میزان واردات و تولید بذور آزاد گرده‌افشان داخلی، بازار را جوابگو است، اما اگر می‌خواهیم این تکنولوژی‌ها را بومی‌سازی کرده و با وجود دانش‌آموختگان کشاورزی اشتغال‌زایی کنیم، باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده تا بتوانیم در آینده شاهد افق‌های بسیار خوبی برای این محصولات باشیم. وی ادامه داد: برای کاهش واردات بذر، می‌توانیم با انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی دوجانبه لاین‌های والدینی را وارد کرده و به تولید بپردازیم یا در داخل کشور تلاش کنیم که به این تکنولوژی دست پیدا کنیم، اما هزینه‌های رسیدن به ارقام هیبرید بالا است.   با حدس و گمان نمی‌توانیم مدیریت جهانی داشته باشیم کارشناس مسئول کنترل و گواهی محصولات سبزی، صیفی و حبوبات مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال تصریح کرد: تا زمانی که متولی سیاست‌گذاری، هدایت و تعیین نقشه راه مشخص نباشد، رسیدن به اهداف امکان‌پذیر نخواهد بود، در حال حاضر اگر سبزی و صیفی در فضای باز کاشت شوند، متولی آن معاونت زراعت است و در صورتی که در فضای بسته کشت شوند، پای معاونت باغبانی وسط می‌آید، مثلاً مدیریت گوجه‌فرنگی تا زمانی که نشاء است، بر عهده معاونت باغبانی و پس از انتقال به فضای باز بر عهده معاونت زراعت است که این نوع مدیریت و چند منبع تصمیم‌گیری ما را به سرمنزل مقصود نمی‌رساند. هرسینی یادآور شد: برای نخستین گام در راستای تولید بذر هیبرید می‌توانیم در ابتدا به احیای منابع متنوع ژنتیکی در داخل کشور مانند خربزه، طالبی، کاهو، اسفناج و پیاز بپردازیم و در برابر صادرات آنها به سایر کشورها، تکنولوژی بذور دیگر را وارد کشور کنیم. وی تأکید کرد: باید بتوانیم آمارنامه‌های مجزایی را برای هر محصول حتی با کمترین سطح زیر کشت و میزان تولید تهیه کنیم و تنها گوجه‌فرنگی، خیار، هندوانه خربزه را جزو دسته سبزی و صیفی طبقه‌بندی نکنیم، چون با تخمین نمی‌توانیم مدیریت جهانی داشته باشیم و این اعداد واقعی هستند که می‌توانند سبب تصمیم‌گیری صحیح شوند. هرسینی با بیان اینکه باید نگاه عمیق و ماندگار را جایگزین نگاه فصلی و هیجانی کنیم، اظهار داشت: به همان جدیتی که تولید گندم و جو را پیگیری می‌کنیم، باید به‌دنبال تولید سایر محصولات نیز باشیم و با افزایش متوسط عملکرد کشوری دورنگاهی نیز به صادرات داشته باشیم، نه اینکه تولید کنیم تا در نهایت کشاورز محصولش را دور بریزد./   خبرنگار: افسانه زعیم‌زاده A-941022-04