صنایع غذایی> قطع یارانه شیر توسط دولت دهم، باعث استفاده از روغن پالم در تولید محصولات لبنی شد.مصرف شیر در ایران نسبت به میانگین جهانی پایین است. مرکز پژوهش های مجلس به بررسی عوامل اقتصادی کاهش مصرف شیر پرداخته است. در اولین مورد از عوامل کاهش مصرف شیر، دسترسی فیزیکی عنوان شده است. در زیر مجموعه این مساله هم به کاهش میزان تولید اشاره شده است. یکی از مهمترین عوامل در مصرف مواد و فراورده های غذایی دسترسی فیزیکی به آن است. مهمترین عامل تامین عرضه و ایجاد دسترسی فیزیکی برای محصولات لبنی در ایران میزان تولید شیر و عرضه آن است.میزان تولید شیر از سال 1380 تا 1393 بالغ بر 2.8 میلیون تن افزایش یافته است. شیب افزایش تولید شیر در این سال ها تقریبا مشابه بوده است به جز در سال 87 که به دلیل خشکسالی و سرمای شدید میزان تولید شیر با افت حدود 600 هزار تنی مواجه شد. اما بعد از آن روند رو به رشد خود را ادامه داد. به طور متوسط نرخ رشد تولید شیر در ایران بازه زمانی حدود 2.5 درصد در سال بوده است.از دیگر عوامل موثر در مصرف مواد و فراورده های غذایی، دسترسی اقتصادی است. دسترسی اقتصادی در تامین امنیت غذایی مکمل دسترسی فیزیکی است. در مقیاس جهانی یکی از شاخص های مهمی که برای ارزیابی دسترسی اقتصادی به غذا مورد استفاده قرار می گیرد سهم خوراکی ها از کل هزینه خانوار است، براین اساس سهم غذا از کل هزینه خانوار بیشتر از 30 درصد باشد خانواده به درجاتی از ناامنی غذایی دچار شده است.براساس اعلام مرکز آمار کشور، بعد از سال 1389 خانواده های شهری و روستایی به سمت ناامنی غذایی از بعد دسترسی اقتصادی به غذا حرکت کرده اند که در خانواده های شهری این امر در سال 1392 متوقف شده و میزان دسترسی اقتصادی به غذا ثابت مانده اما در خانواده های روستایی باز هم به سمت ناامنی غذایی بیشتر، پیش رفته است. در این حالت عموما خانواده ها هزینه های خود را معطوف به گروه های اصلی غذایی می کنند و به گروه های به ظاهر غیرضروری مانند لبنایت کمتر توجه می کنند. البته با توجه به کاهش نرخ تورم در سال 1393 احتمالا این شاخص به مقدار جزیی اصلاح هواهد شد. براساس اعلام بانک مرکزی، شاخص قیمت گروه لبنیات در فروردین ماه 1394 براساس قیمت ثابت سال 1390 برابر با 241.4 اعلام شده است که حدود 10 درصد بالاتر از شاخص کل اعلام شده است و نشانگر آن است که حتی با کاهش احتمالی ضریب ناامنی غذایی در بخش دسترسی اقتصادی به غذا، باز هم افزایش مصرف لبنیات با کاهش مواجه خواهد بود. نسبت شاخص قیمت لبنیات به شاخص کل بهای کالا و خدمات مصرفی از سال 1391 تا سال 1393 بیشتر از یک بوده است به این معنی که قیمت این گروه محصولی بیشتر از متوسط کل کالا و خدمات افزایش داشته و قدرت خرید مصرف کننده برای محصولات لبنی بیشتر از سایر گروه های محصولی کاهش داشته است.تا قبل از سال 1390، قیمت شیر تحت تاثیر یارانه پرداختی توسط دولت قرار داشت و قیمت شیر تازه توسط دولت تعیین می شدند. در این شرایط حمایتی، شیر خام و فراورده های لبنی از قیمت متعادلی برخوردار بودند.تغییرات قیمت شیر و فراورده های آن تا قبل از سال 1390 با توجه به حمایت های یارانه ای دولت از شیر و پایین بودن هزینه تمام شده شیرخام، دارای یک روند رو به رشد اما بطئی بوده است اما از آذرماه سال 1389 به بعد با قطع یارانه شیر و افزایش هزینه های تمام شده فراورده های لبنی حاصل از هدفمندی یارانه ها که هزینه های تولید را در دو سمت دامداری ها و کارخانجات لبنی افزایش داد موجب یک فرار قیمتی از سال 1390 تا سال 1393 شد. براساس بانک مرکزی قیمت شیر پاستوریزه از سال 1380 تا سال 1389 حدود سه برابر شده و طی 4 سال و از سال 1390 تا 1393 قیمت این محصول حدود 2.5 برابر شده است. یارانه شیر از سال 1390 قطع و یارانه حامل های انرژی نیز در همین زمان کاهش یافت در ابتدای این مسیر، دولت با اعمال نظارت های تعزیراتی سنگین قیمت فراورده های لبنی را تا تیرماه سال 1390 ثابت نگه داشت که البته این موضوع موجب بروز تخلفاتی مانند استفاده از روغن پالم شد. براساس آمار های بانک مرکزی قیمت شیر و فراورده های آن در طول سال 1389 و چهار ماه ابتدایی سال 1390 ثابت بوده و از این زمان جهش قیمتی شیر آغاز شد به نحوی که قیمت پنیر پاستوریزه از تیرماه تا پایان سال 1390 بیش از 50 درصد افزایش یافته است. قیمت شیر پاستوریزه و ماست نیز در همین مدت بیش از 30 درصد افزایش داشتند. منبع:صدای اقتصاد