به گزارش ایرنا، سالها خواندیم و نوشتیم آب مایه حیات است، اما به ماهیت اصلی آن توجه نكردیم، اكنون، پس از بی توجهی به مقوله پراهمیت بهره‌وری بهینه، حال و روز كشور در زمینه آب خوب نیست و به دنبال نسخه شفابخش این موضوع، سرگردانیم.
كشاورزی از مقوله های مهم در كشور به شمار می رود كه بیشترین مصرف آب نیز در این حوزه است، درحالی كه امنیت غذایی به عنوان مساله‌ای اساسی كه استقلال هر كشوری به آن وابسته است در همین حوزه كشاورزی تامین و كشاورزی بخش حیاتی و همچنین اشتغال آفرین هر كشور محسوب می شود.
دولت تدبیر و امید با عنایت به اهمیت بخش كشاورزی از سویی و با توجه به سهم مصرف آب این بخش، با برنامه ویژه به سمت برنامه‌ریزی برای بهینه‌كردن مصرف آب در بخش كشاورزی از طریق تدوین الگوی كشت و استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری، به دنبال امنیت غذایی و تولید غذای سالم برای كشور و تحكیم خودكفایی و از سویی مصون كردن كشور در برابر آسیب های خشكسالی بوده است.
افزایش چهار برابری تولید گندم در كشور در حالی به وقوع پیوست كه سطح زیركشت این محصول 360 هزار هكتار كاهش یافته بود، یعنی با كه سطح زیركشت این محصول در كشور كاهش یافت، حدود چهار برابر سال‌های قبل پول به كشاورزان پرداخت شد.
45 هزار بهره‌بردار در بخش های مختلف كشاورزی استان سمنان فعالند و تولید انواع محصولات كشاورزی این استان در سال زراعی 94- 95 حدود 10 درصد و تولید محصولات راهبردی 33 درصد افزایش یافت و 198 هزار هكتار اراضی كشاورزی و باغی در سمنان وجود دارد.
به گفته كارشناسان، میزان ذخیره آب استان سمنان با سالانه 143 میلیون متر مكعب كسری مواجه است، كه اگر اقدامات منسجم در این زمینه انجام نشود، این میزان بیش از پیش كاهش می یابد.
بارش باران در استان در سال 95 در مقایسه با مدت بلند مدت 30 ساله 19.3 دهم درصد كاهش یافت، در سال 95 در سمنان به طور متوسط 108 میلیمتر بارش باران ثبت شد كه این رقم در مدت مشابه سال گذشته یك دهم درصد كاهش یافت.
استان سمنان همانند بسیاری از مناطق كویری دیگر كشور در شرایط بحرانی آب قرار دارد و طبق گفته مسوولان استانی سالانه بیش از 850 میلیون متر مكعب از طریق سفره های آب زیرزمینی و 350 میلیون متر مكعب از طریق آب های سطحی برای استان سمنان تامین آب می شود كه ٨٧ درصد از آن در بخش كشاورزی مصرف می شود.
با توجه به بیشترین رقم استفاده از آب در بخش كشاورزی، خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) مركز سمنان میزگردی برگزار كرد كه در آن كارشناسان، مسوولان و بهره برداران موضوعاتی مانند لزوم توجه همه‌جانبه به توسعه بخش كشاورزی، پرهیز از نگاه یكجانبه به كشاورزی به عنوان پرمصرف‌ترین بخش، توجه به تنوع اقلیم در مدیریت منابع آب، تدوین الگوی كشت با همكاری بهره برداران و محققان، حمایت تسهیلاتی قابل توجه برای تشویق كشاورزان به منظور استفاده از آبیاری نوین، بهره گیری از تحقیقات عملیاتی به منظور تحقق هدفگذاری كاهش سطح و افزایش تولیدات كشاورزی و توجه به تولید محصولات راهبردی برای خودكفایی كشور را در میزگرد مطرح كردند.
** گام اول؛ تغییر الگوی كشت برای كاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری
رییس سازمان جهادكشاورزی استان سمنان گفت: تغییر الگوی كشت بحث بسیار مهمی است كه باید به آن توجه ویژه شود، در دنیای امروز دیگر صلاح نیست كشاورزان به سمت كاشت محصولات آب‌بَر و با ارزش افزوده پایین بروند.
سیدحسن میرعماد افزود: استان سمنان نیز همگام با كشور، برای تحقق این امر به دنبال تدوین الگوی كشت بوده است و با همكاری مراكز تحقیقات این فعالیت را آغاز كرده است، تغییر الگوی كشت برنامه ملی می طلبد كه این برنامه ملی در دست پیگیری است، در سمنان نیز بنا به ضرورت ، برنامه ابتدایی و بومی سازی شده الگوی كشت در دست تدوین است كه در روزهای آتی ابلاغ می شود.
وی با تاكید بر اهمیت مدیریت كشت، تصریح كرد: باید بررسی شود كه هر محصول به اندازه و در مكان مناسب كشت شود، به طور مثال سبزی جات و میوه های پرآب‌بر مانند هندوانه كه نیاز مردم است را نمی توان دیگر تولید نكرد بلكه با مدیریت آن و كشت در مكان مناسب آن محصول را می توان تولید كرد.
میرعماد تصریح كرد: در الگوی كشت محصولات كشاورزی كه ارزش افزوده بیشتری دارند و آب كمتری مصرف می كنند، برای كاشت به كشاورزان توصیه می شود، كشاورزان نیز همیشه باید این 2 ملاك را مدنظر خود قرار دهند.
رییس سازمان جهادكشاورزی استان سمنان ادامه داد: با توجه به اقدامات انجام شده كشاورزان استان نیز تمایل به تغییر الگو كشت دارند، به طوری كه سطح زیركشت جالیز در سال های اخیر كاهش یافت و سطح زیر كشت برخی از گیاهان دارویی و پسته 2 برابر شده است، در 10 سال اخیر كشاورزان گام هایی هرچند كوچك در مسیر تغییر الگوی كشت برداشته اند و سازمان جهادكشاورزی نیز به دنبال سرعت بخشیدن در این راه هستند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی استان سمنان گفت: محدودیت منابع آبی در همه قرون گذشته بوده است، باید به دنبال راهكار علمی برای این چالش بزرگ بود زیرا آب در اكوسامانه طبیعی از فرمی به فرم دیگر تبدیل می شود و از چرخه خارج نمی شود، یكی از راه های رفع این چالش این بهره وری از منابع آبی با تغییر الگوی كشت است.
لطف الله رضایی تاكید كرد: نسخه شفا بخش كشاورزی بهره وری منابع آبی است، بهره وری یعنی با كمترین میزان مصرف آب محصولی را تولید كنیم كه هم از لحاظ كمی بیشترین باشد و هم از لحاظ كیفی محصولی باشد كه ارزش اقتصادی داشته باشد كه این موضوع با تحقق تغییر الگوی كشت محقق می شود.
رییس هیات مدیره صنف كشاورزان استان سمنان گفت: سمنان جزو استان های كم بارش است، بعد از انقلاب توسعه كشاورزی در كشور مطرح شده ولی به توسعه از جایگاه كمی نگاه شده است، باید به این نكته توجه اساسی داشت كه بالا بردن سطح محصول به هر قیمتی كار درستی نیست و در بلندمدت اثرات مخرب بسیار وحشتناكی خواهد داشت.
سعید خادم عباسی افزود: از این رو تغییر الگوی كشت گزینه مناسبی برای كشاورزان است تا با توجه به الگوی كشت، محصولاتی با مصرف آب پایین و با ارزش افزوده بالا كشت كنند.
وی تاكید كرد: البته در این موضوع باید زندگی كشاورزان نیز مدنظر قرار گیرد، الگوی كشت به طور حتم نیاز بخش كشاورزی است، ولی نباید به زندگی و درآمد كشاورز لطمه ای وارد كند.
كشاورز نمونه استان سمنان نیز گفت: واقعیت این است كه در گام اول باید ساختار كشاورزی ایران اصلاح شود، ساختار كشاورزی ایران قدیمی است و با نگاه قدیمی اداره می شود و متاسفانه كشاورزی در حال فروپاشی است و بحران های كمبود آب و تغییر اقلیم بسیار جدی است.
منوچهر ذوالفقاری افزود: برنامه ریزی های انجام شده توسط دولت برای تغییر الگوی كشت بسیار خوب است اما حلقه مفقوده این موضوع، نظارت است، دولت باید نظارت بر اجرا نیز داشته باشد تا این برنامه ریزی های انجام شده به سر منزل مقصود برسد .
** گام دوم؛ كشت گلخانه ای راهكار افزایش تولید و كاهش مصرف آب
رییس سازمان جهاد كشاورزی استان سمنان با اشاره به مزیت های فراوان كشت گلخانه ای، افزود: تولید در محیط های گلخانه ای 20 برابر افزایش و همچنین مصرف آب به شدت كاهش می یابد.
میرعماد تصریح كرد: شرایط برای توسعه كشت گلخانه ای در استان سمنان فراهم است، آنچه دولت باید در خصوص تامین تسهیلات و صدور مجوزها انجام دهد، به خوبی صورت گرفته است و تسهیلات مورد نیاز از طریق صندوق توسعه مهر به صورت نامحدود ارایه می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی استان سمنان گفت: در كشت گلخانه ای مصرف آب به صورت چشم گیری كاهش می یابد به طور مثال اگر هفت هزار هكتار سطح زیر كشت سبزی و صیفی به هزار هكتار كشت زیرپوشش گلخانه ای تبدیل شود، 97 میلیون متر مكعب آب مصرفی به 19 میلیون متر مكعب در كشت گلخانه ای كاهش می یابد و این یعنی صرفه جویی 78 میلیون متر مكعبی.
رضایی اضافه كرد: همچنین در هفت هزار هكتار زمین اگر 150 هزار تن محصول تولید شود، در كشت گلخانه ای 200 هزار تن محصول تولید می شود و این نشان دهنده این است كه این كشت دارای 2 ملاك اصل بهره وری است.
وی گفت: با توجه به طرح های اقتصاد مقاومتی در حال حاضر 92 هكتار گلخانه در استان سمنان وجود دارد كه در آن 25 هزار تن محصول تولید می شود، 9 مجتمع گلخانه ای وجود دارد، چهار مجتمع در حال بهره بردای است و پنج مجتمع دیگر به سرمایه گذار واگذار می شود، برنامه وزارت جهادكشاورزی توسعه هفت هكتار كشت گلخانه ای در سال بود ولی هدف گذاری این سازمان بالای 20 هكتار توسعه گلخانه است.
وی بیان داشت: با توجه به مزیت های زیاد كشت گلخانه ای، اما كشاورزان به علت نیاز به سرمایه بالای راه اندازی این نوع كشت، رغبت زیادی ندارند، زیرا هر هكتار گلخانه به 1.5 میلیارد تومان سرمایه گذاری نیاز دارد.
رییس هیات مدیره صنف كشاورزان استان سمنان گفت: یكی از روش های بهینه مصرف آب، بدون بالا بردن سطح كشت، روش گلخانه ای است كه اجرای روش گلخانه ای و بقای آن به سه عامل فناوری نوین، خدمت به موقع و ارتقای سطح نیروی انسانی بستگی دارد.
مجید خادم عباسی تصریح كرد: برای این كه كشت گلخانه ای هر روز بهتر و همراه با بقا باشد به فناوری نوین نیاز دارد نباید كاشت و برداشت به صورت قدیمی انجام شود، دومین مورد خدمت به موقع است، به این صورت كه بازار، تسهیلات بانكی و ماشین آلات باید در اختیار كشاورزان باشد، كشاورزان با تسهیلات با سود بانكی 28 درصد نمی توانند فعالیت كنند و سومین مورد ارتقای سطح نیروی انسانی است، با بالا بردن سطح علمی و فنی نیروی انسانی، مصرف آب كنترل می شود و گلخانه ها به پایداری می رسد.
كشاورز نمونه استان سمنان گفت: من از اولین افرادی بودم كه كشت گلخانه ای را در سمنان آغاز كرده ام، این نوع كشت مزیت های فراوانی دارد كه بارزترین آن افزایش چندبرابری تولید و كاهش مصرف آب است.
منوچهر ذوالفقاری افزود: در كنار كشت گلخانه ای باید به موضوع دیگری نیز توجه شود، همانطور كه میدانیم 35 درصد مواد غذایی تباه می شود و از بین می رود و این موضوع به علت توجه نكردن به صنایع تبدیلی است.
وی تاكید كرد: هر مزرعه باید صنایع تبدیلی داشته باشد، و باید در این زمینه سرمایه گذاری شود تا بخش صنایع تبدیلی گسترش یابد، و دولت نیز در این راه باید حمایت كننده باشد.
** گام سوم؛ بهره برداری از منابع موجود بدون افزایش سطح كشت
رییس سازمان جهادكشاورزی استان سمنان گفت: تولید ماده خشك نسبت به مترمكعب آب مصرفی ایران با میانگین های جهانی بسیار فاصله دارد، این فاصله به طور حتم باید كم شود كه یكی از راه های افزایش عملكرد در واحد سطح است یعنی باید تولید بدون بالا بردن سطح افزایش یابد.
میرعماد افزود: در سال گذشته با همین منابع موجود 33 درصد تولید محصولات راهبردی استان سمنان رشد داشت و در كل محصولات كشاورزی نزدیك 10درصد رشد داشت، تولید بدون افزایش سطح نیز صورت گرفته است، همچنین سطح زیركشت گندم كاهش پیدا كرد و تولید آن 37 درصد افزایش یافت.
وی افزود: تولید چغندر قند در استان سمنان سال 94 حدود 95 هزار تن بود در سال 95 این میزان به 165 هزار تن افزایش یافت و با توجه به این كه تامین شكر یكی از ضرورت‌های كشور است، توسعه چغندرقند از اهمیت بالایی برخوردار است و بیش از 80 درصد كشت این محصول در استان سمنان در منطقه كالپوش به علت شرایط آب و هوایی مناسب انجام می گیرد.
وی تاكید كرد: یكی از سیاست های جهادكشاورزی توسعه كشت چغندرقند است و امیدواریم در سال جاری با وجود خشكسالی تولید این محصول افزایش یابد.
میرعماد گفت: در سال گذشته، حدود 105 كارشناس پهنه در مناطق مختلف استان مشغول به فعالیت شدند، در اقدامی استان به 100 قسمت تقسیم شد و هر بخش به یك كارشناس داده شد تا این كارشناسان با كشاورزان ارتباط داشته باشند تا سوالات و نیازهای كشاورزان را در زمینه های مختلف تخصصی پاسخگو باشند.
وی اضافه كرد: اگر می خواهیم افزایش تولید به وجود بیاید، باید یافته های تحقیقاتی به مزرعه برده شود و به كشاورزان توصیه های لازم در زمینه های مختلف، كاشت، داشت، برداشت و تامین بذر مناسب ارایه شود.
رییس سازمان جهادكشاورزی استان سمنان ادامه داد: همچنین 84 درصداز بذرهای ارایه شده بذر اصلاح شده است، این بذرها زیر نظر محققان تولید می شود و دارای تاییدیه و اصلاح شده است كه موجب افزایش تولید محصولات می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادكشاورزی استان سمنان گفت: باید از منابع موجود به بهترین نحو استفاده كرد به طوری با كمترین میزان مصرف آب محصولی تولید شود كه هم از لحاظ كمی بیشترین باشد و هم از لحاظ كیفی محصولی باشد كه ارزش اقتصادی داشته باشد.
رضایی با بیان این كه شرط تحقق این امر این است كه به منابع پایه هیچ خسارتی وارد نشود، افزود: منابع پایه شامل آب، محیط زیست و هوا می شود.
وی ادامه داد: در استان سمنان متوسط بهره وری هزار و 200 گرم محصول كشاورزی است و این به این معنا است كه در صورت مصرف یك متر مكعب آب، هزار و 200 گرم محصول خشك تولید می شود، كه این میزان باید ارتقا یابد.
وی یكی دیگر از راه های صرفه جویی در مصرف آب را انتقال كشت برخی از محصولات مانند كلزا، چغندرقند و گیاهان دارویی خاص از بهار به پاییز و زمستان عنوان كرد و افزود: با انجام این كار، در مصرف آب تعادل بخشی صورت می گیرد و موجب صرفه جویی 40 درصدی آب می شود.
رییس هیات مدیره صنف كشاورزان استان سمنان گفت: برای افزایش بهره وری محصولات نباید به منابع پایه خسارتی وارد شود و باید تمام جوانب در این موضوع بررسی شود.
خادم‌عباسی گفت: نوك تیز پیكان انتقادات آب در مصرف همواره به سمت كشاورزان بوده است، در صورتی كه باید از این قشر زحمتكش حمایت شود، در كاهش منابع آبی كشاورز به تنهایی مقصر نیست و با فشار آوردن بر كشاورزان نمی توان كمبود آب را جبران كرد در صورتی كه در زمان تحریم ها كشاورزان پای نظام قدرتمندانه ایستادند.
وی اضافه كرد: برخی از محصولات مانند گندم در كشور راهبردی و حیاتی هستند و اگر تولید نشوند بسیاری از مسائل را تحت شعاع قرار می گیرد و امنیت غذایی به آن ها بستگی دارد به همین دلیل آن ها راهبردی نامگذاری شده اند تا از آن حمایت شود، به طور مثال نمی توان گندم را حذف كرد و محصول دیگری به جای آن كاشت بلكه باید از گندم كاران حمایت كرد.
** گام چهارم؛ استفاده از سامانه های نوین آبیاری
رییس سازمان جهادكشاورزی استان سمنان گفت: این استان در كمربند خشك كره زمین و در شرایط بحرانی قرار دارد، مدیریت مصرف آب در این حوزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است، یكی دیگر از راهكار های صرفه جویی استفاده از سامانه های نوین آبیاری است.
میرعماد تاكید كرد: با وجود محدودیت در منابع آبی، كشاورزان سخت كوش تلاش می كنند تا با منابع اندك، منابع غذایی را تامین كنند، امنیت غذایی یكی از مسایل اساسی كشور است كه كشاورزان در این راه تلاش های فراوانی را می كنند.
وی ادامه داد: تا كنون اقداماتی در زمینه توسعه سامانه آبیاری نوین در این استان انجام شده اما در این حوزه سمنان عقب است، با وجود تمام این كاستی ها دولت یازدهم گام بزرگی در اجرای سامانه آبیاری نوین برداشته شد.
وی یادآور شد: در دوره های گذشته در مجموع 6 هزار و 125 هكتار سامانه نوین آبیاری در استان سمنان اجرا شده بود، اما در دولت تدبیر و امید 9 هزار هكتار توسعه آبیاری انجام شد، به طوری كه در سال گذشته 5 هزار هكتار سامانه نوین آبیاری در استان سمنان اجرایی شد، امسال نیز برنامه ریزی شده است تا در 12 هزار هكتار این سامانه اجرایی شود.
وی اضافه كرد: برای اجرای این طرح هیچ محدودیتی وجود ندارد و دولت برای اجرای آن یارانه ارایه می دهد از اول سال 96 حدود پنج هزار هكتار اجرا شده و در دست اجرا است.
وی تصریح كرد: برای آبیاری قطره ای و بارانی سال قبل 7 میلیون تومان برای هر فرد و همچنین برای افرادی كه به صورت تجمیعی كار می كنند حداقل هكتاری 10 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض در نظرگرفته شده است و سال گذشته با وجود محدودیت های منابع مالی 44 میلیارد تومان دولت در این زمینه به استان سمنان تخصیص داد و امسال نیز 90 میلیارد تومان در این زمینه اعتبار داده می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادكشاورزی استان سمنان گفت: سال گذشته با اجرای سامانه های نوین آبیاری در استان 15 میلیون متر مكعب آب صرفه جویی شد و سامانه آبیاری تحت فشار نیز 40 درصد بهره وری عملكرد را بدون كاهش سطح و با ذخیره سازی آب افزایش می دهد.
رضایی گفت: ذخیره سازی سیلاب ها، جلوگیری از خروج روان آب ها و تغذیذه سفره ها، نگاه به آب سبز و ذخیره آن و كاهش مصرف آب های غیرمتعارف برای صنعت از دیگر راهكاری ذخیره سازی و صرفه جویی آب است.
وی اضافه كرد: در مجموع برای توسعه سامانه آبیاری تحت فشار 100 میلیون تومان تسهیلات ارایه شده است كه این مقدار كافی نیست.
رییس هیات مدیره صنف كشارزان استان سمنان گفت: همگام با افزایش تولیدات، سامانه های آبیاری نیز باید ارتقا یابد، كه این اتفاق رخ نداد و فقط سطح زیر كشت در طول سال ها افزایش یافت و سامانه های نوین آبیاری عملی نشده بود.
خادم عباسی اضافه كرد: با مصرف بهینه آب می توان در تمام مناطق بهترین پوشش گیاهی را داشت، اما مصرف آب با كمبود دانش فنی رو به رو است و دستگاه های اجرایی برنامه های عملیاتی برای مصرف بهینه آب نداشته اند و همچنین آموزش لازم برای استفاده از سامانه های نوین آبیاری به كشاورزان داده نشده است.
كشاورز نمونه استان سمنان گفت: اجرای سامانه آبیاری نیاز به آموزش دارد، در گام اول باید نحوه صحیح استفاده از این روش به كشاورزان آموزش داده شود تا آن ها بتوانند آب را بهینه مصرف كنند و محصولات آن ها نیز از نظر كمی و كیفی مناسب باشد.
ذوالفقاری افزود: دومین نكته اساسی در این راه، بومی سازی این سامانه است، باید با توجه به شرایط آب و هوایی و متناسب با هر اقلیم این سامانه اجرا شود و دولت نیز بر اجرای آن باید نظارت كافی و جدی داشته باشد.
**گام پنجم؛ انتقال آب دریای خزر، تناسب اراضی و انتقال كشت بهاره به زمستان
رئیس سازمان جهادكشاورزی سمنان گفت: در استان سمنان 560 قنات وجود دارد برای همه قنوات شناسنامه توسط این سازمان تهیه شده است و همچنین احیا و مرمت و بازسازی این قنوات در دستور كار قرار گرفته است زیرا در مناطق كویری بهترین روش برای بهره برداری بهینه آب استفاده از قنوات است.
وی یكی دیگر از راهكارها را انتقال آب دریای خزر برای پایداری كشاورزی استان عنوان كرد و افزود: انتقال آب دریای خزر به استان سمنان ضروری است زیرا با این انتقال، كشاورزی در استان حفظ می شود و به پایداری می رسد.
رضایی گفت: 11 طرح در حوزه فنی برای مصرف بهینه آب در حال انجام است كه با عملی شدن طرح 30 درصد صرفه جویی در مصرف آب صورت می گیرد، در حال حاضر 930 میلیون متر مكعب آب در حوزه بخش كشاورزی مصرف می شود كه با اجرای طرح ها 180 میلیون متر مكعب صرفه جویی می شود.
وی جایگزینی محصولات علوفه ای را یكی دیگر از راهكارها عنوان كرد و ادامه داد: همچنین با تغذیه بهتر، میزان تولیدات محصولات بیشتر می‌شود، تناسب اراضی، سطح بندی خاك متناسب با نوع محصول، رعایت تاریخ كشت و كشت مستقیم روی بقایای كشت قبلی، از دیگر راهكار های موثر در این مسیر است.
رییس هیات مدیره صنف كشاورزان استان سمنان افزود: فرآیند كشاورزی یك سامانه به هم پیوسته است، توسعه بخش كشاورزی و بهره وری درست از آب می تواند كشاورزی استان را توسعه بخشد.
خادم عباسی با تشریح اصل رشد سوسماری، گفت: در رشد سوسماری ، هماهنگی در رشد وجود ندارد، در بخش كشاورزی نیز باید به تمام مسائل به صورت متناسب توجه شود و نباید اجازه داد این بخش به شكل سوسماری رشد كند.
وی حذف بازارهای سنتی برای بهبود مصرف آب، صادرات پایدار و نه فصلی و خرید تضمینی پایدار توسط دولت را خواستار شد و افزود: برای انجام تمام این عملیات ها نیاز به اراده و عزم جمعی و نگاه همگانی است، زیرا مصرف آب مربوط به همه مردم است..
كشاورز نمونه استان سمنان، ذوالفقاری با انتقاد از دولت دهم و نهم برای حفر چاه های غیرمجاز و بهره برداری بیش از حد، مشكل اصلی كشاورزی را دانش كم در كنار استفاده نادرست از آب عنوان كرد.
7341/6103 گزارش: خدیجه سلطانی پور ** انتشاردهنده: مصطفی دهقان
برای آگاهی از تازه‌ترین اخبار و رویدادها در استان سمنان به نشانی IRNASEMNAN@ كانال اخبار ایرنا سمنان مراجعه كنید.
سمنان - ایرنا- خشكسالی‌های متوالی، كمبود آب را به پدیده غالب كشور تبدیل كرده و با توجه به اینكه كشاورزی پرمصرف‌ترین بخش است، تغییر الگوی كشت، گسترش كشت گلخانه‌ای، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری و انتقال كشت بهاره به زمستان، از راهكارهای استفاده بهینه آب به نظر می‌رسد.