سیاوش دارابیچند روزی از همکاری من با خبرگزاری خبرآنلاین نگدشته بود که اطلاع یافتم استاندار ایلام برای بازدید از سد سازبن به بخش زاگرس می رود. سد سازبن که در سال 1374 در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی کلنگ شروع به کار آن به زمین زده شده بود، قرار بود دشت های منطقه زاگرس را از آب سیمره سیراب نماید و کل منطقه به زیر کشت آبی برود. پس از صرف میلیاردها تومان ادامه اجرای طرح ناتمام ماند تا اینکه در اردیبهشت امسال محمدرضا مروارید رسما پایان کار آن را اعلام کرد و بدین ترتیب خیال مردمی که روزگاری با آرزوی آمدن آب خشکسالی ها را تحمل کرده بودند آسوده شد .
نکته ای که من در بازدید آن روز استاندار و دیگر مسئولان ایلامی متوجه شدم رنجی بود که 17روستای اطراف سد در این 20 سال متحمل شده بودند.دولت به این روستاها به بهانه اینکه در اطراف سد قرار دارند هیچگونه خدماتی ارائه نکرده بود به نحوی که در آنجا کانال های تلویزیونی در دسترس نبودند، تلفن همراه خط نمیداد، جاده ها؛ خاکی و پر از چاله و چوله بود و بیش از 50 درصد اهالی روستا هم آنجا را ترک کرده بودند و راهی شهرهای بزرگ شده بودند.
یکی از جاهایی که نقطه هدف سد بود دشت بیجنوند با سه هزار هکتار زمین است که دارای دو هزار نفر جمعیت و شامل روستاهایی به نام نیدوله علیا، نیدوله سفلی،زیرتنگ بیجنوند،دول کلان، دول زرد، تخت بسطام سفلی، تخت بسطام علیا، برآفتاب چالاب زرد، برآفتاب بی،هلت،نثار چالاب زرد،سرچقا،دره چپی ،چغابلک ،بلاوه تره و خشکه می باشد. این دشت که مکان مناسبی برای پرورش انواع دام است دارای زمینهای حاصلخیز و همواری است که به صورت دیم مورد استفاده قرار می گیرند و محصولاتی جون جو، گندم،نخود،عدس،کلزا در آن کاشت می شود. اما خشکسالی در 15 ساله گذشته ضمن آسیب رساندن شدید به کشاورزان و دامداران باعث شده است که مردم به گزینه ای به اسم مهاجرت فکر نمایند و بدین ترتیب صدها تن از آنان به شهرهای کوچک و بزرگ رفته اند و منتظر روزی هستند که وعده آوردن آب به دشت اجرایی شود، وعده ای که در سالهای گذشته به خصوص از طرف نامزدها و نمایندگان مجلس در قالب طرح پمپاژ آب سیمره به دشت بیجنوند به مردم داده شده است.
در یک روز زمستانی در حالی که هوا آفتابی است برای آشنایی با ظرفیت های این دشت راهی منطقه شدیم .
اولین دیدار من با فردین منوری است، او که اخیرا به ریاست شورای اسلامی شهرستان چرداول رسیده است از اهالی روستای نثار چالاب زرد است و در سالهای گذشته از طریق پمپاژ آب سیمره به بیجنوند توانسته است از دام خشکسالی رها یابد و در دل دشت خشکیده، نقطه ای از امید به رنگ سبز محصولات کشاورزی ایجاد نماید.
وی در این باره می گوید:ما در سال 1384 جهت انتقال آب از رودخانه سیمره به زمینهای زراعی که طول مسیر آن 6 کیلومتر است، مبلغ 132 میلیون تومان از دولت وام گرفتیم و علاوه بر آن خودمان نیز مبلغ پانزده میلیون تومان در طرح سرمایه گذاری کردیم و بدین ترتیب با یک دینام 315 کیلو واتی و پمپ 6 طبق150، آبی برابر با 6 اینچ را به زمینها رساندیم و 25 هکتار زمین را به زیر کشت آبی بردیم.
منوری در پاسخ به این سوال که چه تفاوتی بین وضعیت خودش قبل از پمپاژ و بعد از آن وجود دارد با لبخندی گفت: حقیقتش زندگی ما 180 درجه تغییر کرد، قبل از آن من و برادرانم مجبور بودیم که برای کارگری به شهرهای بزرگ برویم و از خانواده خود دور شویم ولی الان ما در کنار خانواده هستیم و علاوه بر ایجاد شغل برای خودمان برای 8نفر دیگر نیز شغل ایجاد کردیم .
وی همچنین در مورد بازدهی مالی هر هکتار از زمینهای تحت کشتش افزود: با توجه به سال و به محصولی کاشت می شود درآمد نیز فرق می کند. برای مثال در هر هکتار از کشت هندوانه رقمی نزدیک به 15 میلیون تومان با کسر هزینه ها به دست می آید. این رقم در چغندر 12 میلیون ،گندم 10 میلیون و در ذرت چیزی در حدود 10 تا 15 تن برداشت است که قیمت آن بستگی به بازار دارد.
وی که در سالهای گذشته توانسته است به عنوان مدیر نمونه آبیاری تحت فشار شهرستان چرداول انتخاب شود به ارزش آب آگاهی دارد و به خوبی می داند که این مایه حیاتی چه تاثیری بر زندگی مردم می تواند داشته باشد، از همین رو وقتی از آن می پرسم که در مقام رئیس شورای شهرستان چرداول طرح انتقال آب به دشت بیجنوند چه ضرورتی دارد گفت: تاکنون چندین روستا نظیر تخت بسطام به دلیل نبود آب خالی از سکنه شده و در آینده نزدیک این اتفاق حتما در روستاهای دیگر نظیر دره چپی اتفاق خواهد افتاد،برای همین لازم است تا قبل از خالی شدن کل منطقه از سکنه دولت محترم فکری به حال این مردم بکند.
بعد از دیدار از روستای نثار و بازدید از زمین های فردین منوری، به سمت روستای برآفتاب بی می رویم که در کنار جاده اصلی سیمیره-سرابله قرار دارد و پر جمعیت ترین روستای منطقه با جمعیتی بالغ بر 585 نفر است. در ورودی روستا و در کنار زمینهای کشاورزی با علی سارابیگی دهیار روستا ملاقات کردیم که مدت 8 سال است در این روستا دهیار است و با منطقه آشنایی کامل دارد. وی در مورد شرایط منطقه و شغل و وضعیت اقتصادی مردم به ما توضیحاتی ارائه می دهد.
وی گفت: علی رغم اینکه در سالهای گذشته دولت با اجرای طرح هادی روستایی ، خدمات مفیدی نظیر روشنایی معابر، ایجاد مدرسه،ایجاد کانال فاصلاب، سنگفرش کردن برخی کوچه ها و... انجام داده است متاسفانه روز به روز بر تعداد مهاجرت ها افزوده می شود.
سارابیگی، ادامه داد: مردم هر سال محصول می کارند، و در حالی که در فصل زمستان بارشها ادامه دارد در بهار قطع می شود. محصولات بعد از مدتی از بی آبی خشک می شوند و مردم جبورند که کاشته های خود را به گوسفندان و دیگر حیوانات دهند. علاوه بر این برای فصل زمستان فاقد کاه و یونجه برای حیواناتشان می شوند و باز مجبور می شوند با قیمت گزافی این محصول را از جاهای دیگر تهیه نمایند و همین امر به صرفه بودن دام پروری را زیر سوال می برد.
این دهیار جوان افزود: متاسفم که باید اعلام کنم که تقریبا، جمعیتی نزدیک به 300 نفر از این روستا مهاجرت دائمی کرده اند و در شهرهای تهران،بندرعباس،خرمشهر،کرمانشاه،ایلام وسرابله به کارگریمی پردازند . علاوه بر این تمامی جوانان روستا در فصول مختلف سال جهت کارگری به شهرهای بزرگ کشور می روند که نمونه آن جمعیتی 100نفره از اهالی روستا است که برای تعمیر پالایشگاههای سراسر کشور در مواقع اورهال می روند. چند روزه دیگر این جمعیت به پالایشگاه بندرعباس می روند و باز روستا را برای زنان و بزرگسالان می ماند.
وی خاطرنشان کرد: هر روز که مردم ما را می بینند از وضعیت پمپاژ می پرسند ، ما هم این موضوع را به مقامات بالاتر اطلاع می دهیم . با وجود اینکه چندین بار حتی قول کلنگ زنی داده اند و متاسفانه مسئولان کماکان از کنار این طرح بزرگ و پرخیر می گذرند. امیدوارم هرچه زودتر این اتفاق بیفتد.
در حالی که صحبت با دهیار به پایان خود رسیده بود چند نفر از اهالی روستا به جمع ما اضافه شدند و وقتی فهمیدند که نسبت به طرح پمپاژ گزارش تهیه می کنیم خوشحال شدند و حرفهای زیادی مطرح نمودند . یکی از آنها که الان 60 سال دارد و در زمان کلنگ زنی سدسازبن 40 ساله بوده با لبخندی می گوید: این طرحا به عمرا ما نمیرسد، شاهد هم موی سپید من است که در سال 74 شاهد سیاه بود و الان دیگر نیست. او که انگار در این مدت با رویاهایش بازی شده است می گوید تنها یک جمله بنویس فقط یک جمله...چه جور بخش خصوصی با وام و بدبختی می تواند برای زمینهای خود آب بیاورد ولی بخش دولتی با این همه امکانات نمی تواند.باور کنید نمی خواهند...
یاسر منصوری مدرس دانشگاه و فعال اقتصادی که در زمیه توسعه روستایی صاحب نظر است در اهمیت این طرح می گوید: قبل از هر چیز لازم است که راجع به ظرفیت هایی که در استان ایلام است صحبت نمائیم. به نظر من ما در چهار بخش کشاورزی، دامداری، نفت و گاز و اخیرا گردشگری دارای پتانسیل های فراوانی هستیم و باید برنامه های توسعه ای را بر مبنای همین و براساس طرح آمایش سرزمینی اجرایی نمائیم. از آنجائیکه که بحث ما در مورد کشاورزی است در اینجا به همین بحث می پردازیم.
وی مطرح کرد: همانطوری که برخی داده های باستان شناسی نشان داده است استان ایلام-شهرستان دهلران-بخش موسیان-تپه علی کش یکی از نخستین جاهایی است که کاشت غلات در آن صورت گرفته است. بنابراین ایلام جایی است که به لحاظ آب و هوایی و به صورت تاریخی مستعد کشاورزی است. جالب است بدانید هم اینک در استان 700 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی قابل کشت است و سهم مردم استان در بخش کشاورزی بیش از 99 درصد است. بنابراین لازم است در این بخش سرمایه گذاری گسترده ای صورت گیرد تا به رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال کمک نماید.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: یکی از بهترین طرح هایی که در سالهای اخیر و شاید در کل تاریخ اقتصادی ایران ارائه شده است بحث اقتصاد مقاومتی است که توسط مقام معظم رهبری طرح شده است. ما باید این طرح را در تمام بخش ها و به خصوص کشاورزی اجرایی نمائیم. در بحث کشاورزی بعضی محصولات ارزش استراتژیک دارند همچنان که در سیاست برخی مکان ها استراتژیک هستند و ما نباید در بحث کشاورزی غافل شویم. کشاورزی هم می تواند برای جوانانمان شغل ایجاد کند و هم برای کل کشور محصول تولید نماید.
منصوری افزود: حالا که از ارزش بحث اقتصادی در ایلام و کشور گفتیم بهتر است کمی ریزتر بشویم و همین مورد دشت بیجنوند را بررسی نمائیم. ما در اینجا 3 هزار هکتار زمین و 2000هزار نفر جمعیت داریم . اگر نصف این جمعیت شامل افراد غیر فعال نظیر کودکان،دانش آموزان،زنان خانه دار و بزرگسالان باشد نصف دیگر آن می شود هزار نفر...یعنی ما برای هزار نفر سه هزار هکتار زمین در اختیار داریم . در بحث ایجاد باغات کارشناسان می گویند که هر باغدار تنها می تواند 2هکتار را آباد نماید و بیشتر از این مقدار را نمی تواند. من خودم در همین دشت بیجنوند و در سایت نیدوله که در آنجا انار، زیتون و انگور با کمک دولت و آوردن آب از سیمره انجام داده اند به چشم خود دیدم که چه جور جوانان از بیکاری رها شدند و چگونه خانواده ها وضعیت اقتصادیشان بهبود یافت. در دیگر محصولات هم نهایت یک نفر بتواند روی سه هکتار زمین کار کند . بنابراین مشاهده می کنیم با ایجاد طرح پمپاژ شغل برای تمامی افراد فعال منطقه به صورت مستقیم ایجاد می شود. در کنار این ایجاد کارخانه های تبدیلی نیز می تواند شغل بیشتری ایجاد نماید و چهره فقر را از منطقه بزداید. همچنین مهاجرت کم می شود و روستائیان در خانه های خود می مانند و عازم شهرهای دیگر نمی شوند.
این فعال اقتصادی در پایان با اشاره به اینکه بخش خصوصی و دولتی هر دو در منطقه بیجنوند طرح های پمپاژ اجرا کرده اند و موفق بوده اند،خاطر نشان کرد: حالا که ما دو تجربه آقای منوری و مرادی و همچنین سایت نیدوله که دولت اجرا کرده است را در منطقه داریم و همه فواید آن را دیده اند بهتر است دولت محترم هرچه زودتر کارهایی مربوط به آن را انجام دهد یا آن را با شرایطی که نفع مردم تامین شود به بخش خصوصی بسپارد. در هر صورت اجرایی شدن این طرح برای دولت کمترین هزینه و برای مردم بیشترین سود را خواهد داشت و ان شاء الله که هرچه زودتر ما آبادانی را در این منطقه مستعد شاهد باشیم.
عکاس: فرشاد قیطاسی
نظر شما