عمده‌‌‌ترین فواید توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی

تیتر۲۰- صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به فرآوری و عمل‌‌‌آوری مواد نباتی، حیوانی، زراعی، باغی، شیلاتی، دام و طیور و جنگل و مرتع می‌‌‌پردازد. این صنعت از جمله صنایعی است که نقش و تاثیر بسیاری از ابعاد مختلف در بخش کشاورزی داشته و دارد و موجب افزایش ارزش افزوده، توسعه صادرات و کاهش ضایعات شده، همچنین کاهش ریسک در بخش کشاورزی از عمده‌‌‌ترین فواید توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در این بخش است که ضرورت توجه به این صنایع را نشان می‌دهد. تجربه تعدادی از کشور‌‌‌های در حال پیشرفت نشان می‌دهد که گسترش و حمایت از این صنعت می‌تواند نقش حیاتی در توسعه بخش کشاورزی داشته باشد.
پیوند بین بخش صنعت و کشاورزی در کشور‌‌‌های در حال توسعه در مقایسه با کشور‌‌‌های توسعه‌یافته ضعیف‌‌‌تر است، این در حالی است که ‌گذار از کشاورزی سنتی به اقتصادی پویا در کشور‌‌‌های در حال توسعه ارتباط متقابل بین کشاورزی و صنعت را طلب کرده و از اهداف کلیدی توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. به طور متوسط جمعیت کره زمین هر ساله ۷/ ۱‌درصد رشد می‌کند. پیش‌بینی می‌شود تا اواخر سال ۲۰۵۰ جمعیت جهان به بیش از ۵/ ۸ میلیارد نفر برسد که به این ترتیب اگر در سال ۱۹۷۶ تولید ۳/ ۳ میلیارد تن مواد غذایی می‌توانست تا حدی جوابگوی نیاز‌‌‌های غذایی مردم باشد، برای ۸ میلیارد نفر حتی در صورت ثابت ماندن مصرف سرانه حداقل به ۴/ ۶میلیارد تن مواد غذایی نیاز خواهد بود.

به این ترتیب انسان‌‌‌ها باید بتوانند در ۳۰ سال آینده حداقل دو برابر میزان فعلی مواد غذایی تولید کنند. اعتقاد کارشناسان بر این است که این امر با استفاده از اراضی زیر کشت فعلی و مصرف نهاده‌‌‌های کشاورزی نیز امکان‌‌‌پذیر بوده و حتی می‌توان مواد غذایی موردنیاز را تا چهار برابر جمعیت فعلی جهان تامین کرد مشروط بر اینکه روش‌های تولید، نگهداری، توزیع و مصرف مواد غذایی بر اساس اصول نوین علمی‌‌‌ صورت گیرد و حتی‌‌‌الامکان از ضایعات مواد غذایی جلوگیری شود. با توجه به مطالب ذکر‌شده نقش و اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در راستای نگهداری و فرآوری مناسب و جلوگیری از ضایعات برای توسعه این بخش کاملا آشکار می‌شود.

بررسی‌‌‌های برخی کارشناسان نشان می‌دهد با وجود امکانات بالقوه فراوان و تولید انواع محصولات کشاورزی در کشور به دلیل فقدان صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی در بخش کشاورزی و همچنین صنایع بسته‌‌‌بندی و نگهداری مناسب و کافی و یکپارچه و مکانیزه نبودن اراضی کشاورزی و نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در مناطق عمده تولید محصولات، مقدار زیادی از این تولیدات در اثر حمل‌ونقل و نگهداری طولانی و نامناسب ضایع می‌شود و از بین می‌رود. با توجه به اینکه عمده‌‌‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی روستاییان هستند که از این طریق کسب درآمد می‌کنند بنابراین توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در این بخش می‌تواند به افزایش درآمد آنها نیز منجر شود. ایجاد این صنایع در بلندمدت و کوتاه‌‌‌مدت منفعت‌‌‌های بسیاری برای کشاورزان خواهد داشت و گسترش این صنعت باعث تثبیت سطح درآمد و افزایش سود کشاورزان می‌شود و علاوه بر اینکه شرایطی فراهم خواهد شد که در زمان افزایش تولید محصولات و کاهش تقاضا برای تولیدات خام، مانع از ضایع شدن آن و نوسانات منفی قیمت می‌شود.

سه ابر‌چالش کشاورزی و تاثیر آن برمیزان ‌‌‌بهره‌‌‌وری

در همین راستا یک کارشناس حوزه اقتصاد درباره فعالیت صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی کشور در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: در بخش کشاورزی، برنامه‌‌‌ای تحت نقشه راه و برنامه مشخص وجود ندارد؛ البته سال گذشته در مورد اصلاح الگوی کشت صحبت‌‌‌هایی شد اما در ترسیم فضای کلی کشاورزی که دامداری را هم شامل می‌شود باید بررسی شود چه محصولی، کجا، با چه میزان و با چه الگو و تکنولوژی باید کشت شود. آرمان خالقی افزود: در شیوه کشاورزی باید بدانیم چگونه بذر را پرورش دهیم، با چه کودی، در چه فصلی و در چه خاکی؟ همچنین قرار است از مکانیک خاک چگونه مراقبت شود و آبیاری به چه شکلی انجام گیرد؟

تاثیر صنایع تبدیلی در بالا رفتن ارزش افزوده

در فرآوری، ایران جزو کشورهای پیشرفته محسوب نمی‌شود که همین امر خسارات فراوانی را متوجه کشورمان ساخته است. توسعه صنایع با هدف عرضه در بازار داخلی و سرمایه‌گذاری بدون توجه به ظرفیت‌‌‌های موجود و نیاز‌‌‌ها و تقاضا‌‌‌های بازار، باعث بلااستفاده ماندن بخشی از ظرفیت تولید و افزایش هزینه‌‌‌های صنایع تبدیلی می‌شود و نشانگر عدم‌برنامه‌‌‌ریزی درست است. در حال حاضر محصولات کشاورزی به صورت خام و فرآوری‌نشده صادر می‌شود که با رونق و توسعه صنایع کشاورزی و مطابقت تولید با استاندارد‌‌‌های جهانی می‌توان بازار‌‌‌های صادراتی بهتر و ارزش افزوده بیشتری را به دست آورد.

به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی و دامپروری اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی را زمانی بیشتر درمی‌‌‌یابیم که توجه کنیم پس از صنایع سنگین، صنایع غذایی از نظر وسعت و گستردگی دومین مقام را در جهان دارا هستند که صنایع غذایی استراتژیک مانند غلات، قند، لبنیات و روغن را نیز در بر می‌گیرد، در ضمن با توجه به میزان ارزش افزوده در صنایع کشاورزی که با ارزش افزوده در صنایع پتروشیمی‌‌‌ برابری دارد و با جایگزینی صدور این محصولات به جای صادرات قسمتی از نفت می‌توان به شکوفایی اقتصادی نزدیک‌‌‌تر شد. در حال حاضر به دلیل نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی به مقدار لازم در بخش کشاورزی، کشاورزان با ریسک، تولید می‌کنند در صورتی که توسعه صنعت کشاورزی علاوه بر افزایش درآمد کشاورزان، باعث تنظیم بازار و ثبات قیمت‌ها می‌شود. بازاریابی و بازاررسانی یکی از ارکان اساسی توسعه بخش کشاورزی است. بخش مهمی‌‌‌ از بازاریابی محصولات کشاورزی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی است اما این صنایع هنوز در زیربخش‌‌‌های مختلف توسعه ‌نیافته است در صورتی که توسعه آن مزایای بسیاری از جمله افزایش تولید، گسترش بازار‌‌‌ها و متنوع شدن محصولات و... را به همراه خواهد داشت.

با تاسیس صنایع فرآوری محصولات کشاورزی، کارخانه‌ها می‌توانند با کشاورزان قرارداد ببندند و با قیمت مشخص و تضمین‌شده محصول را بخرند در حالی که هم‌اکنون به دلیل نبود این صنایع (زیرساخت‌های مناسب در این رابطه)، کشاورزان با ریسک تولید می‌کنند. ایجاد صنایع فرآوری محصولات کشاورزی و دامی‌‌‌ از ضایعات محصول به‌خصوص برای محصولاتی همچون پیاز، سیب‌‌‌زمینی، گوجه‌‌‌فرنگی و... که فسادپذیری بالایی دارند و در فصولی از سال تولید زیادی دارند جلوگیری می‌کند. توسعه صنعت فرآوری و بسته‌بندی زنجیره بازاریابی در بخش کشاورزی را کامل می‌کند و همچنین باعث اشتغال فارغ‌التحصیلان و دست‌‌‌اندرکاران بخش‌‌‌های مرتبط با کشاورزی می‌شود و از طرف دیگر بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و همچنین زمینه انتخاب مصرف‌کننده را گسترش می‌دهد./دنیای اقتصاد