آبياري نوين، تنها ضمانت حيات بخش كشاورزي كشور

به گزارش ايرنا، خشكسالي هاي متوالي در كشور تداوم حيات را به تنگ آورده، كمبود اين مايه حيات در نقاط مختلف كشور به ويژه در نقاط كويري، بياباني و نيمه خشك كشور بيداد مي كند و بيان آمار و اطلاعات آن، هر روز به يكي از خبرهاي عادي هر رسانه اي تبديل شده است، اما واقعيت كمبود آب از سوي كارشناسان سالهاست كه مورد تاكيد قرار مي گيرد كه مخاطرات مختلف آن براي انسان، بيش از هر زمان ديگري در حال حاضر نمود يافته است.
كمبود آب در كشاورزي، بخش آشاميدني، صنعت، افت سطح آب هاي زيرزميني، افزايش عمق چاه ها، خشك شدن پوشش گياهي مناطق بياباني، نشست زمين و خالي از سكنه شدن روستاها به عنوان اقليم حيات انسان، بارزترين نشانه هاي كمبود آب در كشور است.
صرف حدود 90 درصد آب توليدي در كشور در بخش كشاورزي، مساله مديريت مصرف را مطرح مي كند، اينكه حتي اگر 10 درصد در بخش كشاورزي صرفه جويي شود، نياز بخش هاي آشاميدني و صنعت بهتر و بيشتر تامين مي شود، از سويي ارزش افزوده آب در بخش صنعت بسيار بيشتر از بخش كشاورزي است كه دليل عمده آن نوع آبياري محصولات كشاورزي در كشور آن هم به صورت غرقابي است.
تمام اين شرايط راهبردي جز صرفه جويي در بخش كشاورزي باقي نمي گذارد، استفاده از فناوري هاي نوين براي آبياري، اصلاح الگوي كشت، استفاده از كشت گلخانه اي، تغيير كشت از بهاره به پاييزه و استفاده از روش ها و بذرهاي اصلاح شده براي كشاورزي، بهترين راهكارهاي استفاده از دانش كشور در بخش كشاورزي براي استفاده بهينه از آب است.
استفاده از روش هاي نوين در گذشته با گام هايي كند برداشته مي شد ولي در دولت تدبير و اميد اين روش سرعت پيدا كرد و در سال‌هاي اخير اهميت اين امر بر مردم و مسوولان بيش از پيش آشكار شد، تا جايي كه دولت تصميم به ارائه يارانه و كمك‌هاي بدون‌عوض در بخش تجهيز سامانه‌هاي آبياري تحت فشار گرفت و كشاورزان هم از اين موضوع استقبال خوبي داشتند.
زمين هاي كشاورزي استان سمنان 198 هزار هكتار و تعداد بهره برداران اين بخش هم 45 هزار نفر است، ميزان توليدات كشاورزي استان سمنان در مجموع بيش از يك ميليون و 660 هزار تن است كه شامل 331 هزار تن توليدات باغي و 734 هزار تن توليدات زراعي است.
تجهيز 198 هزار هكتار از اراضي كشاورزي سمنان به سامانه هاي نوين آبياري صرفه جويي بيش از 50 ميليون متر مكعب آب را درپي داشته و تضمين افزايش توليد و ماندگاري خوشه هاي طلايي محصولات كشاورزي اين استان است.
توليدات محصولات گلخانه اي در استان سمنان 15 هزار و 29 تن است كه با توجه به كويري بودن و كمبود منابع آبي، توجه به توليدات گلخانه اي يكي از راه هاي برون رفت از مشكلات فعلي بخش كشاورزي سمنان است.
در استان سمنان حدود يك ميليارد و 250 ميليون مترمكعب آب در سال توليد مي شود كه 87 درصد در بخش كشاورزي، حدود هشت درصد در بخش صنعت و خدمات و حدود پنج درصد در بخش آب آشاميدني مصرف مي شود، با توجه به سهم 87 درصدي بخش كشاورزي از مصرف آب توليدي در استان سمنان به منظور مقابله با بحران كم آبي توجه به افزايش بهره وري در مصرف آب در اين بخش از اهميت ويژه اي برخوردار است.
از 198 هزار هكتار موجود اراضي كشاورزي استان سمنان تا قبل از روي كارآمدن دولت يازدهم تنها در 20 هزار هكتار سامانه هاي نوين آبياري تجهيز شده بود و در سفر فروردين ماه 95 دكتر روحاني به اين استان ، تجهيز بيش از 20 هزار هكتار ديگر از اين اراضي كشاورزي به سامانه هاي آبياري مصوب شد.

** برنامه 10 ساله دولت تدبير و اميد درباره سامانه آبياري نوين
وزير جهاد كشاورزي از تدوين طرح 10 ساله براي نصب سامانه هاي آبياري در چهارميليون هكتار از اراضي كشاورزي كشور خبر داده است و با تاكيد بر اين كه 2 ميليون هكتار شبكه هاي آبياري پايين سدها بايد ايجاد شود، تصريح كرد: 4 ميليون هكتار از اراضي كشاورزي بايد به سامانه هاي نوين آبياري مجهز شود كه در اين زمينه طرح 10 ساله اي تدوين شده و در صورت تخصيص منابع، سالانه طرح سامانه هاي نوين آبياري در سطح 400 هزار هكتار از اراضي اجرا خواهد شد.
محمود حجتي با اشاره به اين كه تجهيز هر هكتار از اراضي به سامانه هاي نوين آبياري حدود 10 ميليون تومان هزينه دارد، يادآورشد: دولت 85 درصد هزينه هاي اجراي سامانه هاي نوين آبياري را به صورت بلاعوض پرداخت مي كند و بهره بردار فقط 15 درصد هزينه را پرداخت مي كند كه به اين ترتيب فرصت خوبي براي كشاورزان براي استفاده از اين دانش در بهره وري بهتر از آب است.
وي با بيان اين كه طرح سامانه هاي نوين آبياري از ابتداي امسال تا ابتداي شهريور96 در سطح 60 هزار هكتار از اراضي اجرا شده، خاطرنشان كرد: 140 هزار هكتار از اين طرح نيز در دست اجرا قرار دارد و در صورت تخصيص منابع،در اين دوره امكان فني مهندسي و تجهيزاتي براي اجراي طرح سامانه هاي نوين آبياري در سطح 400 هزار هكتار اراضي وجود دارد در حالي كه در گذشته اين امكان فراهم نبود.
وزير جهاد كشاورزي با تاكيد بر اين كه در اين دوره آب جديدي به بخش كشاورزي تخصيص نيافته و افزايش توليد محصولات كشاورزي از طريق بهره وري آب موجود در اختيار حاصل شده است، تصريح كرد: در چهار سال گذشته بازدهي آبياري از 37 درصد به 44 درصد افزايش يافته و به عبارت ديگر از حدود 70 ميليارد متر مكعب آب كشاورزي تخصيص يافته، نزديك به پنج ميليارد متر مكعب مصرف آب كاهش يافته و رشد 21 ميليون تني توليدات كشاورزي با مصرف آب كمتر به دست آمده است.
حجتي با اشاره به اين كه بازدهي مطلوب آبياري در جهان بين 70 تا 80 درصد است، يادآوري كرد: توسعه سامانه هاي نوين آبياري، توسعه كشت هاي گلخانه اي، نشاكاري به جاي بذركاري و استفاده از آبياري الگو و زيرسطحي در زراعت كه موجب جلوگيري از تبخير آب مي‌شود از عوامل موثر در افزايش بازدهي آبياري در اين دوره بوده است.

** نقش مستقيم آبياري نوين در مهار خشكسالي
جواد دهرويه، از گندم كاران شهرستان سمنان گفت: ميزان محصولات توليدي با تجهيز زمين هاي زراعي شهرستان به سامانه هاي نوين آبياري به ميزان قابل توجهي افزايش يافته است و در سال زراعي گذشته بيش از 30 درصد افزايش توليد محصول داشته ايم.
وي خاطرنشان كرد:دولت با تسهيلات ارزان قيمت زمينه خوبي براي اصلاح آبياري زمين هاي كشاورزي را آغاز كرده است و كشاورزان استان به خاطر حمايت هاي همه جانبه دولت قدردان مسوولان هستند.
وي تصريح كرد:در سال زراعي گذشته با آبياري غرقابي در يك هكتار بيش از 800 كيلوگرم گندم برداشت كردم در حالي كه امسال با تجهيز زمين هاي كشاورزي به سامانه هاي نوين آبياري، بيش از هزار كيلوگرم در هكتار گندم برداشت شد.
وي تصريح كرد: اصلاح الگوي كشت و استفاده از فناوري هاي جديد مي تواند علاوه بر افزايش توليد در كاهش هدررفت آب موثر باشد و بنده از همه كشاورزان مي خواهم در كمترين زمان ممكن نسبت به تجهيز اراضي كشاورزيشان به سامانه هاي نوين آبياري اقدام كنند.

** سامانه هاي نوين آبياري و تاثير در افزايش محصول
سعيد محمديان، از پسته كاران دامغاني در گفت وگو با ايرنا گفت: دامغان از مناطق كويري و نيمه خشك استان سمنان به شمار مي رود و دولت تدبير و اميد در چند سال گذشته قدم هاي موثري براي كاهش هدر رفت آب در اراضي كشاورزي برداشته است.
وي تصريح كرد: ارايه تسهيلات ارزان قيمت از دستاوردهاي مهم دولت يازدهم و دوازدهم است و بنده نيز با دريافت اين تسهيلات الگوي كشت جديدي را براي ادامه توليد محصولات كشاورزي انتخاب كردم.
محمديان اضافه كرد: در سال زراعي 91-92 با آبياري غرقابي تنها 200 كيلوگرم پسته به ازاي يك هكتار از اراضي كشاورزي برداشت كردم در حالي كه با تجهيز باغ كشاورزي به سامانه هاي نوين آبياري، امسال ميزان توليد به سه برابر افزايش يافت.
وي ادامه داد: در مناطق بياباني استان سمنان با افت سطح آب چاه ها در چند سال گذشته شاهد بيابانزايي و پديده گرد و خاك و ريزگرد بوده ايم و تغيير الگوي كشت رويه مثبتي براي كاهش هدر رفت آب در شرايط كنوني استان سمنان است.

** افزايش توليدات همگام با ارتقاي سامانه هاي آبياري
رييس هيات مديره صنف كشاورزان استان سمنان گفت: همگام با افزايش توليدات، سامانه هاي آبياري نيز بايد ارتقا يابد، كه اين اتفاق رخ نداده و فقط سطح زير كشت در طول سال ها افزايش يافت و توسعه سامانه هاي نوين آبياري متناسب با آن نبوده است.
سعيد خادم عباسي اضافه كرد: با مصرف بهينه آب مي توان در تمام مناطق بهترين پوشش گياهي را داشت، اما شيوه هاي مصرف آب با كمبود دانش فني رو به رو است و دستگاه هاي اجرايي برنامه هاي عملياتي براي مصرف بهينه آب به ويژه براي بخش كشاورزي نداشته اند و همچنين آموزش لازم براي استفاده از سامانه هاي نوين آبياري به كشاورزان داده نشده است.

** تسهيلات بدون عوض 60 ميليون ريالي براي سامانه هاي نوين آبياري در سمنان
استاندار سمنان گفت: دولت به منظور حمايت از كشاورزان براي اجراي سامانه آبياري تحت فشار 60 ميليون ريال وام بدون‌عوض و 60 ميليون ريال نيز تسهيلات كم بهره پرداخت مي كند.
محمدرضا خباز افزود: به منظور تشويق كشاورزان براي اجراي سامانه آبياري تحت فشار، كشاورزاني كه بهره وري آبياري را بيش از 80 درصد افزايش داده و 90 درصد در مصرف آب صرفه جويي كنند دولت به ازاي هرهكتار اراضي كشاورزي 60 ميليون ريال وام بدون‌عوض در اختيار كشاورزان واجد شرايط قرار مي دهد.
وي ادمه داد: علاوه بر اين ميزان وام بدون عوض همچنين 60 ميليون ريال تسهيلات مناسب و كم بهره نيز در اختيار كشاورزان قرار مي گيرد و تمامي كشاورزان واجد شرايط بايد براي اطلاع از نحوه دريافت مراجعه و اقدام كنند.
خباز خاطرنشان كرد: به گفته كارشناسان با راه اندازي سامانه هاي نوين آبياري علاوه بر افزايش توليد محصول، در هكتار شاهد صرفه جويي 70 درصدي در مصرف آب خواهيم بود.

** ضرورت افزايش آگاهي كشاورزان از مزيت‌هاي آبياري نوين
رئيس سازمان جهاد كشاورزي سمنان با بيان اين كه 60 درصد انتقال آب و توليد محصولات كشاورزي در مزارع اين استان به صورت غرقابي انجام مي شود، گفت: استقبال كشاورزان اين استان براي تجهيز اراضي به سامانه هاي نوين آبياري رضايت بخش نيست.
سيدحسن ميرعماد افزود : با وجود ارايه تسهيلات بلاعوض از سوي بانك هاي عامل، تعداد قابل توجهي از كشاورزان استان سمنان تمايلي به تجهيز اراضي خود به سامانه هاي نوين آبياري ندارند، در حالي كه براي نصب سامانه نوين آبياري براي هر هكتار 50 ميليون ريال و با احتساب لوله كشي هاي مربوط 60 ميليون ريال تسهيلات به كشاورزان پرداخت مي شود.
رئيس سازمان جهادكشاورزي استان سمنان، با بيان اين كه بيش از 86 درصد منابع آبي استان سمنان در بخش كشاورزي مصرف مي شود، افزود : يكي از اولويت‌هاي اين سازمان با توجه به كمبود منابع آبي توسعه سامانه هاي نوين آبياري در اراضي كشاورزي است، به طوري كه در سال گذشته بيش از 10 هزار هكتار از اراضي كشاورزي استان به سامانه نوين آبياري تجهيز شد و براي امسال تجهيز 10 هزار هكتار ديگر نيز هدفگذاري شده است.

** مديريت آب براي افزايش محصول راهبردي پسته در دامغان
فرماندار دامغان با اشاره به اينكه 2 هزار هكتار از اراضي كشاورزي اين شهرستان با صرف 15 ميليارد ريال اعتبار تا پايان امسال به سامانه هاي نوين آبياري تجهيز مي شود، افزود : بيش از 70 درصد از اراضي كشاورزي دامغان به صورت غرقابي آبياري مي شود و با نصب سامانه هاي نوين آبياري در يك هكتار مي توان از هدر رفت سالانه يكهزار ليترآب جلوگيري كرد.
علي اصغر مجد اظهارداشت : در دولت تدبير و اميد بيش از پنج هزار هكتار از اراضي كشاورزي دامغان به سامانه هاي نوين آبياري تجهيز شد و براي چهار سال آينده نصب اين سامانه ها در 15 هزار هكتار ديگر از اين اراضي برنامه ريزي شده است.
وي خاطرنشان كرد : بيش از 15 هزار بهره برداري در 40 هزار هكتار از اراضي كشاورزي دامغان فعاليت مي كنند و براي ماندگاري شغل كشاورزي و معضل كمبود آب در اين بخش بايد برنامه ريزي كلاني انجام داد.
فرماندار دامغان گفت: با توجه به سهم 35 درصدي كشاورزي در اشتغال اين شهرستان، مصرف آب در اين بخش با برنامه‌ريزي بهينه و برنامه ريزي مي‌شود.
علي اصغر مجد افزود: با توجه به قرار گرفتن شهرستان دامغان در كوير و وجود خشكسالي هاي اخير، اقدامات بسيار مهمي به منظور جلوگيري از هدررفت آب و مصرف بهينه آن پيش بيني شده است.
فرماندار دامغان به اقدامات اجرا شده در شهرستان اشاره كرد و گفت: به منظور رفع كمبود منابع آبي، اقداماتي از جمله نصب كنتورهاي هوشمند آب، جلوگيري از حفر چاه و پر كردن چاه هاي غيرمجاز، جلوگيري از اضافه برداشت چاه ها، ايجاد طرح هاي تغذيه مصنوعي و مطالعات انتقال آب از شاخه هاي شمالي از جمله تدابيري است كه در اين شهرستان در نظر گرفته شده و در حال اجرا است.
وي اضافه كرد: علاوه بر اين اقدامات، به منظور پيشبرد اهداف مجموعه آبخيزداري و جلوگيري از بروز مشكلات حاشيه رودخانه چشمه علي دامغان، احداث ديوار ساحلي در اين مكان نيز پيش بيني شده است.
مجد عنوان كرد: رودخانه چشمه علي با حداكثر آب‌دهي 650 ليتر بر ثانيه، از جمله چشمه هاي فعال و پر آب شهرستان دامغان است كه بايد از اين نعمت به خوبي استفاده شود.
وي تصريح كرد: با توجه به خشكسالي هاي اخير و ضرورت مديريت مصرف آب، احداث ديوار ساحلي در مسير رودخانه چشمه علي دامغان به منظور جلوگيري از هدررفت اين نعمت الهي انجام مي شود، طرح احداث ديوار ساحلي در منطقه نيستان شهرستان دامغان اجرا مي شود كه باتوجه به وجود مزارع كشاورزي و باغ هاي فراوان در شمال دامغان مي‌توان از اين زيرساخت مناسب با بهره‌وري بهينه از آن استفاده كرد.
فرماندار دامغان، به وجود خشكسالي و كمبود منابع آب در كشور اشاره كرد و افزود: چشمه علي دامغان يك ظرفيت بسيار ارزنده براي شهرستان دامغان است كه بايد با استفاده از اين ظرفيت و امكانات موجود، از مصرف بي رويه اين آب‌ روان جلوگيري كرد.
وي، هدايت آب اين رودخانه به مجموعه سد شهيد شاهچراغي را از اولويت هاي ايجاد اين ديوار ساحلي دانست و گفت: با توجه به پژوهش هاي كارشناسي و مطالعات انجام شده، هدف اوليه ايجاد اين ديوار ساحلي، هدايت آب رودخانه به سمت سد شهيد شا‌هچراغي عنوان شده است.
فرماندار دامغان با اشاره به اينكه براي احداث اين ديوار ساحلي، سه ميليارد ريال اعتبار از محل طرح ماده 180 و اختيارات نماينده پيش‌بيني‌شده است و با بيان اينكه احداث ديوار ساحلي چشمه‌علي فوايد قابل توجهي دارد، تاكيد كرد: سالانه بر اثر طغيان رودخانه و بارش باران هاي فصلي، مقدار قابل توجهي از آب رودخانه از مسير خارج شده و به هدر مي رفت كه با احداث اين ديوار ساحلي مي توان از اين مشكل جلوگيري كرد.
فرماندار دامغان تصريح كرد: ساخت ديوارساحلي و كانال انتقال آب، اقدام مناسبي براي جلوگيري از نفوذ آب رودخانه، ايجاد باتلاق و سبب هدايت آن به مجموعه سد و مسيرهاي هدف مي شود.

** تجهيز 510 هكتار اراضي كشاورزي ميامي به آبياري نوين تاكنون
فرماندار ميامي گفت: 510 هكتار از اراضي كشاورزي اين شهرستان در سال 96 به منظور افزايش بهره وري و توليد محصولات به سامانه آبياري نوين تجهيزشدند.
محمدمهدي كريمي افزود : در سال 95 اجراي سامانه تحت فشار براي يك هزار و 155 هكتار از اراضي كشاورزي ميامي مصوب شد كه در 645 هكتار از اين مقدار اجرا شد، با توجه به اهميت سامانه آبياري تحت فشار و صرفه جويي درمصرف آب، تاكنون بيش از يكهزار هكتار از اراضي كشاورزي اين شهرستان به سامانه آبياري تحت فشار مجهز شده است.
فرماندار ميامي با بيان اين كه 88 درصد جمعيت اين شهرستان روستانشين هستند ، افزود : بايد با اصلاح الگوي كشت و راه اندازي سامانه هاي نوين آبياري براي رونق كسب و كار در اين منطقه قدم هاي جدي برداشته شود.

** برنامه تجهيز سه هزارهكتار اراضي كشاورزي گرمسار به آبياري نوين
فرماندار گرمسار گفت : سه هزار هكتار از اراضي كشاورزي اين شهرستان با صرف سه ميليارد ريال اعتبار تا پايان امسال به سامانه هاي نوين آبياري تجهيز مي شود.
داريوش طاهري افزود : در دولت تدبير و اميد بيش از پنج هزار هكتار از اراضي كشاورزي گرمسار به سامانه هاي نوين آبياري تجهيز شد و براي جلوگيري از هدر رفت آب در اين بخش اجراي اينگونه طرح ها در اولويت قرار گيرد.
وي اظهارداشت : سالانه بيش از 20 درصد گندم استان سمنان در گرمسار توليد مي شود و اصلاح الگوي كشت مي تواند به افزايش و كيفيت اين محصول راهبردي در شهرستان كمك كند.
وي خاطرنشان كرد: بيش از هفت هزار بهره بردار در بيش از 20 هزار هكتار از اراضي كشاورزي گرمسار فعاليت مي كنند كه بايد با اصلاح الگوي مصرف براي حفظ منابع آبي و ماندگاري شغل كشاورزي تلاش كرد.
فرماندار گرمسار تصريح كرد : بيش از 10 هزار هكتار از اراضي كشاورزي در اين شهرستان به صورت غرقابي آبياري مي شود و ادامه اين روند بخش كشاورزي گرمسار را با بحران كمبود آب مواجه كند.
7339/6103 گزارش: محمدرضا يوسف نژاد ** انتشاردهنده: مصطفي دهقان
براي آگاهي از تازه‌ترين اخبار و رويدادها در استان سمنان به نشاني IRNASEMNAN@ كانال اخبار ايرنا سمنان مراجعه كنيد.