برخی علت گران فروشی گوشت قرمز را حضور دلالان و سودجویان در شبكه توزیع، نامگذاری نكردن محصول، عرضه تفكیكی شقه، نبود برچسب قیمت روی هر قطعه تفكیكی و نبود نظارت كافی می دانند به طوری كه اكنون انواع میش ماده و بز تحت عنوان گوشت بره گوسفندی با قیمت های بالا به صورت تفكیكی به دست مصرف كنندگان می رسد كه سود كلانی را به جیب شبكه توزیع تا عرضه هدایت می كند.
گوشت قرمز كه یكی از مهمترین كالاهای مصرفی در سبد خانوار به شمار می رود اما با نوسانات قیمتی و روند رو به رشد آن نه تنها باعث سردرگمی مردم شده بلكه توان خرید مردم را تا حد قابل توجهی كاهش داده است.
گوشت قرمز گوسفندی، گاو، بز و شتر از مهمترین مواد پروتئینی در سبد خانوار، از ارزش غذایی بالایی برخوردارند هرچند كه این ماده پروتئینی می تواند خطرات ابتلا به بیماری های قلبی، كلسترول بد (كلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین) (LDL) را در خون افزایش دهد و موجب انسداد شریانهای قلب شود اما كمبود آن نیز در سبد خانوار می تواند كم خونی، اختلال در رشد كودكان و حتی سوء تغذیه را به دنبال داشته باشد.
حال میزان مصرف گوشت قرمز در نقاط مختلف جهان براساس تولید، عرضه و قیمت متفاوت است اما آمارها نشان می دهد برای تغذیه مناسب مصرف روزانه حداقل 85 گرم گوشت قرمز الزامی است كه باید مصرف سرانه نزدیك 29 كیلوگرم باشد، اما در سال 87 سرانه مصرف گوشت قرمز در كشور ما 10.13 كیلوگرم بود كه در سال 92 این میزان به 10.99 كیلوگرم و در سال 95 به 11.47 كیلوگرم رسید؛ با توجه به روند رو به رشدی كه سرانه گوشت قرمز در ایران داشته اما باز هم از میانگین جهانی آن پایین تر است.
میزان مصرف گوشت قرمز در جهان به طور میانگین در سال 2014 با احتساب گوشت خوك 27.4 كیلوگرم و بدون احتساب گوشت خوك 11.5 كیلوگرم برآورد می شود؛ مصرف انواع گوشت در جهان به طور میانگین برای هر نفر 500 گرم گوشت گاومیش، 100 گرم گوشت شتر، 900 گرم گوشت گاو، 800 گرم گوشت بز ، 15.9 كیلوگرم گوشت خوك و 1.2 كیلوگرم گوشت گوسفندی محاسبه شده است.
در حالی كه در سال 95 تولید گوشت قرمز در كشور بیش از 815 هزارتن بود و طبق برنامه ریزی امسال باید تولید به 840 هزارتن برسد، سالانه نزدیك 100 هزاتن معادل 10 درصد نیاز كشور از محل واردات از برزیل، استرالیا، ارمنستان، گرجستان تامین می شود.
طبق اعلام وزارت جهادكشاورزی، با توجه به میزان تولید، واردات و عرضه گوشت قرمز توسط شركت پشتیبانی امور دام مشكلی در تولید و تامین گوشت قرمز نداریم و بخش عمده این مشكلات به بخش توزیع و بازار برمی گردد.
البته ناگفته نماند كه ایران در سال ای اخیر صادرات دام زنده به كشورهای همسایه را نیز دنبال می كرد كه از اواخر سال 95 به دلیل تنظیم بازار گوشت داخلی صادرات آن متوقف شد.
كارشناسان براین باورند كه ایران در تنظیم بازار كالاهای اساسی خود از جمله گشت باید به سمتی گام بردارد كه همچون دیگر كشورهای پیشرفته جهان از ثبات قیمت محصولات پروتئینی از جمله گوشت قرمز، سفید و شیرخام برخوردار باشد تا تمامی اقشار جامعه بتوانند از این محصولات در سبد خانوار خود بهره مند شوند.
مروری به عملكرد دولت یازدهم در این زمینه نشان می دهد كه این دولت از سال 1392 توانست با مهار نرخ تورم، از رشد بی رویه قیمت گوشت قرمز نیز جلوگیری كند، در حالی كه در دولت های نهم و دهم قیمت گوشت قرمز 510 درصد رشد پیدا كرده بود، در دوره چهارساله دولت یازدهم این رشد تنها نزدیك 16 درصد بوده است.
در دوره هشت ساله دولت نهم و دهم (طی سالهای 84 تا 92) رشد قیمت ها به گوشت قرمز محدود نشد و نرخ محصولات پروتئینی همچون گوشت مرغ، تخم مرغ، شیرخام و ماهی نیز تحت تاثیر تورم لجام گسیخته این دوره قرار گرفت.
با توجه به این كه در تمام دنیا محصولات پروتئینی نقش بسزایی در سبد خانوار دارد، دولت ها تلاش دارند تا نرخ این محصولات افزایش چندانی نداشته باشد و تا حد امكان با ثبات قیمت ها همه اقشار بتوانند از این محصولات بهره مند شوند.
ایران نیز مستثنی از دیگر كشورها نیست زیرا محصولات پروتئینی از جمله گوشت قرمز، گوشت سفید و تخم مرغ متقاضیان زیادی برای مصرف دارد، اما با افزایش چشمگیر قیمت ها برخی خانوارها قادر به مصرف این محصولات نیستند و سرانه مصرف در كشورما نسبت به سال های گذشته با كاهش روبرو شده است.
این درحالیست كه ایران در تولید گوشت مرغ و تخم مرغ و ماهی مورد نیاز خودكفاست و تنها نزدیك 10 درصد گوشت قرمز مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می كند بنابراین این امر بیانگر آن است كه به دلیل تولید داخلی محصولات پروتئینی نباید قیمت این محصولات تغییر چندانی می یافت.
در واقع در سال 1384 نرخ هر كیلو گوشت گوسفندی51 هزارریال بود كه در سال 88 به حدود 117 هزارریال، سال 90 نزدیك 172 هزارریال، در سال 92 به 322 هزارو 230ریال و در سال 95 به 374 هزارو 380 ریال رسید.
اكنون هر كیلوگرم شقه گوسفندی با قیمت هایی بین 450 تا 550 هزارریال در فروشگاه های زنجیره ای و خرده فروشی ها عرضه می شود.
همچنین طبق آخرین آمار بانك مركزی در هفته منتهی به اول مردادماه جاری در تهران نشان می دهد قیمت هركیلوگرم گوشت گوسفندی با استخوان در میادین میوه و تره بار بین 378 تا 482 هزارریال و مغازه ها 452 هزارریال و گوشت گاو در میادین بین 340 تا 370 هزارریال و درب مغازه ها 379 هزارریال است.
این درحالیست كه هركیلوگرم گوشت قرمز تفكیكی ران، سردست، ماهیچه، مغز ران، خورشتی، گردن هر كدام با نرخ های بالای 600 هزارریال در قصابی ها و فروشگاه های زنجیره ای به فروش می رسد.
بر این اساس با وجود تلاش دولت یازدهم در چهار سال گذشته برای ثبات قیمت انواع گوشت قرمز و سفید در بازار، اما از اواخر سال 95 تاكنون این محصول بدون هیچ علت خاصی با رشد قیمتی همراه بوده به طوری كه علاوه بر كاهش مصرف نارضایتی مردم را به دنبال داشته است.
پیگیری خبرنگار ایرنا نشان می دهد كه این روزها هر كیلو دام زنده با قیمت هایی بین 120 تا 150 هزارریال به فروش می رسد اما از زمان ورود دام به كشتارگاه تا زمانی كه به دست مصرف كنندگان برسد با احتساب هزینه های كشتار تا توزیع از جمله حمل و نقل،كارگری، بیمه، بسته بندی و هزینه واحدهای صنفی قیمت این محصول با 3 تا 3.5 برابر افزایش به دست مصرف كنندگان می رسد.
طبق اعلام معاونت امور دام وزارت جهاد كشاورزی نرخ هركیلوگرم شقه گوشت قرمز گوسفندی گرم با احتساب هزینه های تولید و واردات برای مصرف كنندگان بین 315 تا 330 هزارریال است.
برخی دست اندركاران بازار گوشت، بخشی از این گرانی را ناشی از نبود نظارت كافی و تشدید برخورد دستگاه نظارتی با واحدهای صنفی متخلف می دانند و براین باورند دستگاه های نظارتی آنگونه كه باید بر بخش توزیع و خرده فروشی نظارت ندارند و از سوی دیگر قوانین ما شرایط لازم برای برخورد جدی با متخلفان را ندارد.
هرچند دستگاههای متولی تنظیم بازار گوشت قرمز، معاونت امور بازرگانی وزارت جهادكشاورزی، شركت پشتیبانی امور دام، سازمان حمایت از تولید كنندگان و مصرف كنندگان، ستاد تنظیم بازار و اتحادیه ها همچنین سازمان بازرسی كل كشور و سازمان تعزیرات حكومتی هر كدام به نحوی متولی برخورد با متخلفان هستند، اما با وجود این همه دستگاه متولی و نظارتی، بازار گوشت قرمز از نابسامانی رنج می برد كه زمینه را برای جولان دلالان و سودجویان بیش از پیش فراهم كرده است.
به نظر می رسید با اجرای قانون انتزاع و واگذاری بخشی از وظایف بخش كشاورزی به وزارتخانه متبوع، قیمت تمام شده محصولات كشاورزی و دامی از تولید تا مصرف به وسیله وزارت جهادكشاورزی تنظیم و مدیریت شود و پایانی بر مشكلات باشد اما در عمل در این فرآیند تمامی این وظایف به وزارت جهادكشاورزی محول نشد و این وزارتخانه تنها مسئولیت تولید تا عمده فروشی محصولات كشاورزی را برعهده دارد و تنظیم بازار خرده فروشی همچنان در دست دیگر دستگاه ها همچون وزارت صنعت معدن و تجارت است.
در مجموع نابسامانی و ناهماهنگی دستگاه های متولی باعث شده كه هیچ دستگاهی وظیفه تنظیم بازار ،عرضه محصولات از عمده فروشی تا خرده فروشی و تشدید برخوردهای نظارتی برعهده نگیرد.
'لیلا جدی' یكی از خریداران گوشت قرمز در گفت و گو با ایرنا درباره وضعیت بازار گوشت قرمز گفت: قیمت مصوب با قیمت فروشگاه های زنجیره ای و قصابی ها بین 100 تا 150 هزارریال تفاوت دارد كه به بهانه عرضه تفكیك گوشت قرمز قیمت ها را بالاتر عرضه می كنند.
وی یكی دیگر از مشكلات را بی كیفیتی گوشت با نرخ های بالا عنوان كرد و افزود: اكنون انواع گوشت میش ماده و بز را كه برای مردم در حالت عادی قابل شناسایی نیست را به جای گوشت بره گوسفندی و با قیمت های بالا عرضه می كنند.
وی گفت كه در خرید از فروشگاه های زنجیره ای نیز متوجه قیمت بالای عرضه گوشت وارداتی نسبت به نرخ مصوب اعلامی شده است.
'گلی محیطی' یكی دیگر از خریداران گوشت قرمز با بیان این كه به علت گرانی بیش از حد گوشت قرمز ما به مصرف گوشت مرغ روی آورده ایم افزود: به نظر می رسد تعیین كننده قیمت گوشت قرمز در بازار مصرف دلالان و قصابی ها هستند كه هر روز این محصول را با نرخ جدیدی عرضه می كنند.
این مصرف كننده گوشت قرمز ضمن گله مندی از بالا بودن قیمت این محصول در بازار عمده فروشی و خرده فروشی به عرضه بی كیفیت گوشت قرمز در میادین میوه و تره بار اشاره كرد و افزود: در میادین علاوه بر این كه مشتری از تاریخ مصرف گوشت به صورت باز بی اطلاع است، بلكه در اكثر موارد گوشت دام پیر با اسخوان های فراوان عرضه می شود.
'محمد داوودی' یكی از مشتریان گوشت قرمز از قصابی گفت: یكی از مشكلات عمده عرضه دام به صورت شقه خارج از فضای بخچال در برخی واحدهای صنفی هستیم كه علاوه بر بالا بودن قیمت محصول ممكن است خطرات فساد را برای مصرف كنندگان به همراه داشته باشد.
'حسن ركنی' معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد كشاورزی در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا وضعیت تولید دام زنده و گوشت قرمز كشور را مناسب عنوان كرد و گفت: وضعیت تولید در شرایط فعلی از روند خوبی برخوردار است و با وجود این كه براساس افزایش جمعیت كمتر از 10 درصد گوشت قرمز از محل واردات تامین می شود كمبودی در این زمینه نداریم.
وی اظهارداشت: طی سالهای اخیر وضعیت تولید دام زنده به گونه ای بود كه علاوه بر تامین تولیدات داخلی بخشی از این محصول صادر می شد اما به دلیل وضعیت بازار داخلی از اواخر سال گذشته صادرات دام زنده به كشورهای همسایه و متقاضی متوقف شد.
وی تصریح كرد: البته برای تامین كمتر از 10 درصد كمبود گوشت قرمز مورد نیاز كشور، این محصول از محل واردات و به صورت كیفی تامین می شود به طوری كه اكنون گوشت گوساله منجمد كیفی از برزیل و گوشت گرم گوسفندی كیفی از استرالیا، ارمنستان و گرجستان تامین می شود.
به گفته وی، طبق نظر كارشناسی وزارت جهادكشاورزی باید هركیلوگرم شقه گوسفندی گرم داخلی یا وارداتی با قیمت های بین 315 تا 330 هزارریال عرضه شود.
وی گفت: با وجود توقف صادرات دام زنده و افزایش حجم واردات گوشت گرم گوسفندی انتظار می رفت وضعیت بازار گوشت قرمز ساماندهی شود اما متاسفانه حضور دلالان در شبكه توزیع و نبود زنجیره تولید در این بخش منجر به بالا رفتن قیمت این محصول و گران فروشی برخی دستگاه ها شده است كه بخش عمده این گران فروشی در خرده فروشی ها صورت می گیرد.
وی علت ثبات قیمت گوشت قرمز در دیگر كشورها را وجود زنجیره های تولید تا مصرف دانست و افزود: اكنون در این بخش از زنجیر تولید تا مصرف برخوردار نیستیم و بخش عمده تولیدات ما به شكل جزیره ای و توسط تولیدكنندگان خرد انجام می شود.
وی ادامه داد: برای ساماندهی بازار گوشت قرمز باید به سمت ایجاد زنجیره تولید تا مصرف گام برداریم تا با كاهش هزینه های تولید و حذف دلالان بتوانیم گوشت قرمز كیفی را با قیمت مناسب بدست مصرف كنندگان برسانیم.
معاون وزیر جهادكشاورزی در امور دام اظهارداشت: طی ماه های اخیر برای تنظیم بازار گوشت قرمز اقدامات لازم از سوی این وزارتخانه صورت گرفته به طوری كه شركت پشتیبانی اموردام كشور با حضور گسترده خود در ماه مبارك رمضان توانست تا حد امكان قیمت ها را تنظیم كند و اكنون نیز با حضور خود در عرضه گوشت وارداتی تلاش دارد در تعدیل قیمت این محصول نقش داشته باشد.
وی یادآور شد: در ماه مبارك رمضان طبق مصوبه دولت شركت پشتیبانی امور دام اقدام به عرضه بیش از دو هزارتن گوشت منجمد برزیلی با قیمت حداكثر 220 هزار ریال برای مصرف كنندگان كرد و همچنین روزانه دو تا سه هزارتن گوشت گرم گوسفندی وارداتی از كشورهای قزاقستان، ارمنستان و استرالیا به صورت شقه و با قیمت مصوب هر كیلوگرم 315 هزار ریال(۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان) در میادین میوه و تره بار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند و افق توزیع می شد.
فرجام سخن اینكه در دولت یازدهم با اجرای برجام و در اولویت قراردادن تحقق برنامه های اقتصاد مقاومتی مورد تاكید مقام معظم رهبری تا حد ممكن با كاهش نرخ تورم از افزایش قیمت كالاهای مصرفی جلوگیری شد، اما كماكان با رشد نامحسوس قیمتی مواجه هستیم كه نظارت بیش از پیش دستگاه های متولی و چاره جویی برای داشتن زنجیره مناسب توزیع برای قطع نقش آفرینی دلالان در بازار را می طلبد.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
اقتصام**9186**2025**گزارش: هما همت خواه**انتشار: لیلا جودی
تهران - ایرنا - با وجود افزایش چشمگیر قیمت گوشت قرمز در ماه های اخیر، نه تنها هیچ یك از نهادهای ذی ربط مسئولیت گرانی آن را برعهده نمی گیرد، بلكه تنظیم بازار آن بین دستگاه ای مختلف پاس كاری می شود.