به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، مردم با پیشرفت علوم و ارتقای فرهنگ جوامع بیشتر متوجه تغذیه اصولی و كیفیت مواد مصرفی می شوند؛ به طوری كه مواد غذایی با منشا دامی به علت داشتن اسیدهای آمینه ضروری اثر مهمی در رشد و ترمیم بافت‌ها و سلامت ایفا می‌كنند.
در كشور ما وجود گونه ها و اكوتیپ های متنوع دامی و همچنین تنوع اقلیمی و وفور انواع گیاهان در پهنه وسیع جنگل ها، مراتع و كشتزارها، بستر مناسبی را برای پرورش دام، طیور و زنبور عسل فراهم كرده است.
با روند رو به افزایش واحدهای صنعتی تبدیلی و جانبی در صنایع وابسته دام و طیور در چند دهه گذشته، عرصه دامپروری با وجود نیروی انسانی متخصص و ماهر و نفوذ دانشِ روز در لایه های مختلف این بخش توانسته است از رشد چشمگیر در زیر بخش های مختلف برخوردار شود.
بنابراین فراهم سازی موجبات توسعه كمی و كیفی تولیدات دامی برای تامین امنیت غذایی پایدار، خوداتكایی محصولات دامی و توسعه صادرات محصولات دارای مزیت نسبی از برنامه های زیر بخش دامپروری كشور است.
در بخش گوشت قرمز میزان تولید در سال 1392 نزدیك 755 هزار تن بود كه در سال 1395 با 7.9 درصد رشد به 815 هزارتن رسید.
در سال 1392 میزان تولید شیرخام نیز هشت هزار و 268 هزارتن بود كه در سال 1395 با 15 درصد رشد به 9 میلیون و 510 هزارتن تولید افزایش یافت.
در بخش گوشت مرغ در سال 1392 میزان تولید یك میلیون و 967 هزارتن بود كه با رشد 4.8 درصدی به 2میلیون و 62 هزارتن در سال 1395 رسید.
همچنین در تولید تخم مرغ از 893 هزار و 400 تن در سال 1392 به 940 هزار تن در سال 1395 دست پیدا كردیم كه 5.2 درصد رشد را نشان می دهد.
وی درباره تولید عسل از 74 هزار و 700 تن در سال 1392 به 81 هزار و 500 تن در سال 1395 رسید كه بیانگر رشد 9.1 درصدی بود.
تولید نزدیك 889 تن پیل تر ابریشم در سال 1392 به 923 تن در سال 1395 رسید كه رشد 3.8 درصدی را نشان می دهد.
** صادرات
جایگاه بخش كشاورزی در بازرگانی خارجی كشور به ویژه صادرات همیشه كانون توجه و اهمیت بوده و صدور محصولات كشاورزی در زیربخش دامپروری یكی از منابع مهم تامین ارز به شمار می رود؛ به طوری كه در بلندمدت می تواند افزایش رقابت پذیری كالاهای صادراتی و در نتیجه اشتغالزایی در كشور و ثبات تولید را به همراه داشته باشد.
در گذشته نه چندان دور تنظیم بازار محصولات دامی با استفاده از واردات این محصولات (مانند مرغ، تخم مرغ و لبنیات) انجام می شد.
اكنون تنظیم بازار این محصولات با استفاده از سازوكار صادرات انجام می گیرد و با توجه به خودكفایی در این محصولات به طور عملی تنها راه رسیدن به توسعه پایدار در زیربخش دامپروری توسعه صادرات است.
با توجه به تحریم های اقتصادی و اختلال در ورود مهمترین نهاده های تولید، شیوع بعضی بیماری ها در برخی سالها تولید را دچار نوسان فراوان كرد كه با ورود دیگر رقیبان تجاری به بازارهای منطقه مانند تركیه به طور عملی روند صعودی صادرات در زیربخش دامپروری از رشد مطلوبی برخوردار شد.
سهم صادرات زیربخش دامپروری نسبت به بخش كشاورزی از 19 درصد در سال 1392 به 24 درصد در سال 1395 و تراز تجاری زیربخش دامپروری از 14 میلیون دلار در سال 1392 به 578 میلیون و 700 هزار دلار در سال 1395 رسید.
** افزایش بهره وری
فعالیت های شاخص برای افزایش بهره وری و تامین پروتئین مورد نیاز جامعه از طریق دام سبك با ایجاد تركیب های ژنتیكی گوسفند پربازده (با تركیب سهم خونی: حداقل 50 درصد نژادهای بومی و 50 درصد دیگر تركیبی از نژادهای پربازده باشد) برای ایجاد دام هایی با بازده تولید بالاتر (با هدف افزایش چندقلوزایی و كاهش چربی لاشه) و در نتیجه ایجاد دام های قابل پرورش اقتصادی در شرایط غیر مرتعی و بستر سازی برای كاهش شمار دام مورد پرورش در مراتع (بند ب ماده 14 قانون افزایش بهره وری) از مهمترین طرح های بخش دام سبك كشور محسوب می شود.
همچنین در بهبود مدیریت و اصلاح نژاد بز و پرورش آن در سیستم مزرعه ای اقدام هایی صورت گرفت؛ زیرا جایگاه شیر و فراورده های حاصل از بز كه خواص تغذیه ای ویژه ای دارد، در بازار كشور ما خالی است.
در دهه های گذشته با توجه به افزایش روزافزون تخریب مراتع، كمبود علوفه و سایر مواد خشبی، تولید پایین به ازای هر راس بز مولد ماده و همچنین غیراقتصادی بودن پرورش بز در روش های سنتی، لزوم پرورش بز به صورت بسته یا مزرعه ای و همچنین بهبود مدیریت و اصلاح نژاد این دام برای اقتصادی شدن این حرفه از ضرورت ویژه ای برخوردار است.
** طیور
در بخش طیور اصلاح فضای كسب و كار مطرح است و صنعت طیور كشور در آستانه ایجاد تغییرات مهمی قرار دارد كه این تغییرات می‌توانند با 2 هدف عمده ساختار بندی مناسب كسب و كار و دستیابی به توسعه پایدار همراه با رقابت‌پذیرتر كردن صنعت مرغ كشور انجام شوند.
درصورتی كه ساختار مناسبی برای كسب و كار در صنعت مرغ طراحی و اجرا نشود، به طور عملی توسعه ظرفیت در بخش های مختلف صنعت با مخاطرات زیادی روبرو می شود.
از آغاز سال 1392 تاكنون ساختار فیزیكی 58 شركت شناسایی و برای 27 شركت مجوز فعالیت در قالب زنجیره تولید گوشت مرغ صادر شده است.
در گزارش عملكرد سالانه زنجیره ها در سال های 1392 تا 1395 نیز جوجه ریزی شركت های دارای زنجیره یكپارچه تولید گوشت مرغ در سال 1392 نزدیك 56 مورد با یك میلیون و 21 قطعه جوجه ریزی بود. در سال 1395 شمار شركت ها با 15 درصد رشد به 170 مورد با ظرفیت یك میلیون 140 قطعه جوجه ریزی نسبت به سایر جوجه ریزی ها رسید.
افزایش سهم جوجه ریزی زنجیره ها از كل جوجه ریزی كشور از 5.5 درصد در سال 1392 با 15 درصد رشد در سال 1395، به بیش از 200 درصد فزایش یافت.
همچنین بهبود شاخص های فنی شركت های زنجیره تولید با بهبود ضریب تبدیل خوراك از یك كیلو و 920 گرم در سال 1394 به یك كیلو و 700 گرم در سال 1395، كاهش وزن كشتار از 2 كیلو و 450 گرم در سال 1394 به 2 كیلو و 370 گرم در سال 1395 و ارتقای شاخص تولید از 266 واحد در سال 1394 به 290 واحد در سال 1395 صورت گرفت.
افزایش سهم گله های مولد داخلی در تامین جوجه یكروزه بوقلمون گوشتی در سال 1392 تخم نطفه دار وارداتی بوقلمون 35 درصد، گله مولد 12 درصد و جوجه یك روزه 53 درصد بود كه در سال 1395 این میزان در تخم نطفه دار به 31 درصد، گله مولد 27 درصد و جوجه یك روزه 42 درصد كاهش یافت.
طرح كاهش سن و وزن كشتار و بررسی آزمایشی در 10 استان كشور، ایجاد فضای رقابت برای حضور نژادهای مرغ گوشتی پربازده دنیا در ایران (مانند آربوراكرز، هوبارد، كاب و راس)، میانگین قیمت مرغ زنده و گوشت مرغ، عرضه گوشت مرغ و جوجه یكروزه گوشتی در بورس كالا از سایر فعالیت های دولت یازدهم در بخش طیور بوده است.
مقایسه قیمت مرغ زنده و گوشت مرغ نشان می دهد در سال 1392 قیمت مرغ زنده 40 هزار و 980 ریال، در كشتارگاه 57 هزار و 160 ریال و برای مصرف كننده 60 هزار و 410 ریال بود كه در سال 1395 قیمت مرغ زنده 45 هزار و 970 ریال، در كشتارگاه 65 هزار و 160 ریال و برای مصرف كننده 69 هزار و 795 ریال شد.
برای شفاف سازی قیمت، كشف قیمت، جلوگیری از به هم خوردن معاملات و تضمین انجام صحیح معاملات برای خریدار و فروشنده، برای نخستین بار در اواخر سال 1395 جوجه یكروزه و عرضه گوشت مرغ در بورس كالا به طور آزمایشی مورد پذیرش قرار گرفت.
به همین منظور پذیرش كالای جوجه یكروزه در بورس كالا، پذیرش تقاضای عرضه كنندگان از طریق كارگزاری های مرتبط در بورس، اخذ كد از طریق كارگزار مربوط، پذیرش متقاضیان (مرغداران گوشتی) و اخذ كد خریدار از طریق كارگزاران، تدوین استانداردهای مربوط به این كالا از طریق شركت بورس و معاونت امور تولیدات دامی، انجام چندین معامله از طریق شركت های عرضه كننده و خریدار به طور آزمایشی و آموزش های مرتبط برای عرضه كنندگان و متقاضیان برای بهره برداری از بازارهای پیشرفته و ابزارهای مالی آن و همچنین انجام بررسی های لازم جهت عرضه گوشت مرغ تولیدی توسط شركت های زنجیره ای در بورس كالا صورت گرفته است.
** زنبور عسل و نوغانداری
در بخش تولید فراورده های زنبور عسل در سال 1392 تولید ژل رویال 232 كیلوگرم، گرده گل 12 هزار و 37 كیلوگرم و بره موم 79 هزار و 497 كیلوگرم بود كه در سال 1395 ژله رویال به 947 كیلوگرم، گرده گل به 30 هزار و 708 كیلوگرم و بره موم به 202 هزار و 798 كیلوگرم رسید.
در بخش نوغانداری عملكرد چهارساله دولت یازدهم مركز توسعه نوغانداری كشور در سال 1392 پرورش كرم ابریشم اجداد (2p) نزدیك 38 جعبه، تولید تخم نوغان نژاد مادر (p) نزدیك 1300 جعبه، توزیع تخم نوغان هیبرید (f1) در سال 1392 نزدیك 26 هزار و 113 جعبه، تولید پیله تر ابریشم نزدیك 889 تن، تولید ابریشم خام نزدیك 142 تن، بیمه پرورش كرم ابریشم 8688 جعبه، تولید نهال توت اصلاح شده 35 هزار و 710 اصله، حفظ و توسعه ذخایر ژنتیكی كرم ابریشم 110 مورد، برنامه آموزشی و ترویج 6850 مورد و پرداخت تسهیلات برای بازسازی جایگاه پرورش كرم ابریشم به بهره برداران چهار میلیارد و 800 میلیون ریال بود.
در سال 1395 پرورش كرم ابریشم اجداد (2p) به 44 جعبه، تولید تخم نوغان نژاد مادر (p) نزدیك 1300 جعبه، توزیع تخم نوغان هیبرید (f1) نزدیك 28 هزار و 24جعبه، تولید پیله تر ابریشم به 923 تن، تولید ابریشم خام به 148 تن، بیمه پرورش كرم ابریشم 7653 جعبه، تولید نهال توت اصلاح شده به 201270 اصله، حفظ و توسعه ذخایر ژنتیكی كرم ابریشم به 110 واریته، برنامه آموزشی و ترویج به 7870، پرداخت تسهیلات برای بازسازی جایگاه پرورش كرم ابریشم به بهره برداران به 12410 میلیون ریال و پرداخت تسهیلات برای توسعه نوغانداری از اعتبارات طرح های مقام معظم رهبری در خراسان شمالی در سال 94 و 95 هركدام به تفكیك 20 هزار میلیارد ریال رسید.
افزایش قیمت تضمینی پیله تر ابریشم، اخذ مجوز اولیه تاسیس صندوق حمایت از سرمایه گذاری در توسعه نوغانداری و ابریشم، اخذ 2سهمیه تولیدكنندگان برتر ملی (پرورش دهنده كرم ابریشم و مشاغل خانگی (نوغانداری)، انتخاب و معرفی 2 نفر در سال 1395 پس از حدود هشت سال وقفه، حضور فعال در كمیسون بین المللی نوغانداری (ISC)، برنامه ریزی برای توانمندسازی و ارتقای مهارت و جذب مخاطبین جدید پرورش كرم ابریشم و برنامه ریزی و پیگیری تعیین تعرفه منطقی برای واردات نخ ابریشم و پیله خشك از اهم فعالیت های چهارساله دولت یازدهم در بخش نوغانداری بوده است.
** تغذیه دام
در بخش تغذیه و بهبود جایگاه دام نیز در سال 1392 تولید نزدیك 5666 هزارتن خوراك آماده دام، توزیع سالیانه 360 هزارتن سبوس گندم و صادرات نزدیك 79 هزارتن خوراك دام و طیور بود كه در سال 1395 این میزان در تولید خوراك آماده دام 8680 هزار تن با 54 درصد تغییر، توزیع سالیانه سبوس گندم 620 هزار تن با 72 درصد تغییر و صادرات خوراك دام و طیور 190 هزارتن با 240 درصد تغییر همراه شد.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام*9186*1961* گزارش: هما همت خواه* انتشار: مریم مسعود
تهران- ایرنا- مهمترین وظیفه بخش كشاورزي تامین و تولید مواد غذایي مورد نیاز كشور از منابع داخلي است كه با ازدیاد جمعیت، تغییر شیوه زندگی و عادات غذایی مصرف كنندگان، نیاز جامعه بشری به مواد پروتئینی افزایش می یابد.