خشكسالي و نسخه‌هاي صرفه‌جويي آب در بخش كشاورزي

به گزارش ايرنا، ساليان سال خوانديم و نوشتيم آب مايه حيات است، اما به ماهيت اصلي آن توجه نكرديم و فقط تكرارش كرديم، حال، پس از بي توجهي به مقوله پراهميت بهره‌وري بهينه، حال و روز كشور در زمينه آب خوب نيست و به دنبال نسخه شفابخش اين موضوع سرگردانيم.
كشاورزي يكي از مقوله هاي مهم در كشور به شمار مي رود كه بيشترين مصرف آب نيز در اين حوزه صورت مي گيرد و انگشت اتهام بيشترين مصرف و هدررفت بيش از حد آب نيز به سمت اين قشر است، در حالي كه امنيت غذايي به عنوان مساله‌اي امنيتي و اساسي كه استقلال هر كشوري به آن وابسته است در همين حوزه كشاورزي تامين مي‌شود و كشاورزي بخش حياتي و همچنين اشتغال‌آفرين هر كشوري است.
دولت تدبير و اميد با عنايت به اهميت بخش كشاورزي از سويي و با توجه به سهم مصرف آب اين بخش، با برنامه ويژه اي به سمت برنامه‌ريزي براي بهينه‌كردن مصرف آب در بخش كشاورزي از طريق تدوين الگوي كشت و استفاده از سامانه‌هاي نوين آبياري، به دنبال امنيت غذايي و توليد غذاي سالم براي كشور و تحكيم خودكفايي و از سويي مصون كردن كشور در برابر آسيب هاي خشكسالي بوده است.
افزايش چهار برابري توليد گندم در كشور در حالي به وقوع پيوست كه سطح زير كشت اين محصول 360 هزار هكتار كاهش يافته بود، يعني در حالي كه سطح زير كشت اين محصول در كشور كاهش يافت، حدود چهار برابر سال‌هاي قبل پول به كشاورزان پرداخت شد.
45 هزار بهره‌بردار در بخش هاي مختلف كشاورزي استان سمنان فعالند و توليد انواع محصولات كشاورزي اين استان در سال زراعي 94- 95 حدود 10 درصد و توليد محصولات راهبردي 33 درصد افزايش يافت و 198 هزار هكتار اراضي كشاورزي و باغي در استان سمنان وجود دارد.
به گفته كارشناسان، ميزان ذخيره آب استان سمنان با سالانه 143 ميليون متر مكعب كسري مواجه است، كه اگر اقدامات منسجم در اين زمينه انجام نشود، اين ميزان بيش از پيش كاهش مي يابد.
بارش باران در استان در سال 95 در مقايسه با مدت بلند مدت 30 ساله 19.3 دهم درصد كاهش يافت، در سال 95 در سمنان به طور متوسط 108 ميليمتر بارش باران ثبت شد كه اين رقم در مدت مشابه سال گذشته يك دهم درصد كاهش يافت.
استان سمنان همانند بسياري از مناطق كويري ديگر كشور در شرايط بحراني آب قرار دارد و طبق گفته مسوولان استاني سالانه بيش از 850 ميليون متر مكعب از طريق سفره هاي آب زيرزميني و 350 ميليون متر مكعب از طريق آب هاي سطحي براي استان سمنان تامين آب مي شود كه ٨٧ درصد از آن در بخش كشاورزي مصرف مي شود.
با توجه به بيشترين رقم استفاده از آب ها در بخش كشاورزي، خبرگزاري جمهوري اسلامي(ايرنا) استان سمنان ميزگردي برگزار كرد كه در آن كارشناسان، مسوولان و بهره برداران موضوعاتي مانند لزوم توجه همه‌جانبه به توسعه بخش كشاورزي، پرهيز از نگاه يكجانبه به كشاورزي به عنوان پرمصرف‌ترين بخش، توجه به تنوع اقليم در مديريت منابع آب، تدوين الگوي كشت با همكاري بهره برداران و محققان، حمايت تسهيلاتي قابل توجه براي تشويق كشاورزان به منظور استفاده از آبياري نوين، بهره گيري از تحقيقات عملياتي به منظور تحقق هدفگذاري كاهش سطح و افزايش توليدات كشاورزي و توجه به توليد محصولات راهبردي براي خودكفايي كشور را در ميزگرد مطرح كردند.
** گام اول؛ تغيير الگوي كشت براي كاهش مصرف آب و افزايش بهره‌وري
رييس سازمان جهادكشاورزي استان سمنان گفت: تغيير الگوي كشت بحث بسيار مهمي است كه بايد به آن توجه ويژه شود، در دنياي امروز ديگر صلاح نيست كشاورزان به سمت كاشت محصولات آب‌بَر و با ارزش افزوده پايين بروند.
سيدحسن ميرعماد افزود: استان سمنان نيز همگام با كشور، براي تحقق اين امر به دنبال تدوين الگوي كشت بوده است و با همكاري مراكز تحقيقات اين فعاليت را آغاز كرده است، تغيير الگوي كشت برنامه ملي مي طلبد كه اين برنامه ملي در دست پيگيري است، در سمنان نيز بنا به ضرورت ، برنامه ابتدايي و بومي سازي شده الگوي كشت در دست تدوين است كه در روزهاي آتي ابلاغ مي شود.
وي با تاكيد بر اهميت مديريت كشت، تصريح كرد: بايد بررسي شود كه هر محصول به اندازه و در مكان مناسب كشت شود، به طور مثال سبزي جات و ميوه هاي پرآب‌بر مانند هندوانه كه نياز مردم است را نمي توان ديگر توليد نكرد بلكه با مديريت آن و كشت در مكان مناسب آن محصول را مي توان توليد كرد.
ميرعماد تصريح كرد: در الگوي كشت محصولات كشاورزي كه ارزش افزوده بيشتري دارند و آب كمتري مصرف مي كنند، براي كاشت به كشاورزان توصيه مي شود، كشاورزان نيز هميشه بايد اين 2 ملاك را مدنظر خود قرار دهند.
رييس سازمان جهادكشاورزي استان سمنان ادامه داد: با توجه به اقدامات انجام شده كشاورزان استان نيز تمايل به تغيير الگو كشت دارند، به طوري كه سطح زيركشت جاليز در سال هاي اخير كاهش يافت و سطح زير كشت برخي از گياهان دارويي و پسته 2 برابر شده است، در 10 سال اخير كشاورزان گام هايي هرچند كوچك در مسير تغيير الگوي كشت برداشته اند و سازمان جهادكشاورزي نيز به دنبال سرعت بخشيدن در اين راه هستند.
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد كشاورزي استان سمنان گفت: محدوديت منابع آبي در همه قرون گذشته بوده است، بايد به دنبال راهكار علمي براي اين چالش بزرگ بود زيرا آب در اكوسامانه طبيعي از فرمي به فرم ديگر تبديل مي شود و از چرخه خارج نمي شود، يكي از راه هاي رفع اين چالش اين بهره وري از منابع آبي با تغيير الگوي كشت است.
لطف الله رضايي تاكيد كرد: نسخه شفا بخش كشاورزي بهره وري منابع آبي است، بهره وري يعني با كمترين ميزان مصرف آب محصولي را توليد كنيم كه هم از لحاظ كمي بيشترين باشد و هم از لحاظ كيفي محصولي باشد كه ارزش اقتصادي داشته باشد كه اين موضوع با تحقق تغيير الگوي كشت محقق مي شود.
رييس هيات مديره صنف كشاورزان استان سمنان گفت: سمنان جزو استان هاي كم بارش است، بعد از انقلاب توسعه كشاورزي در كشور مطرح شده ولي به توسعه از جايگاه كمي نگاه شده است، بايد به اين نكته توجه اساسي داشت كه بالا بردن سطح محصول به هر قيمتي كار درستي نيست و در بلندمدت اثرات مخرب بسيار وحشتناكي خواهد داشت.
سعيد خادم عباسي افزود: از اين رو تغيير الگوي كشت گزينه مناسبي براي كشاورزان است تا با توجه به الگوي كشت، محصولاتي با مصرف آب پايين و با ارزش افزوده بالا كشت كنند.
وي تاكيد كرد: البته در اين موضوع بايد زندگي كشاورزان نيز مدنظر قرار گيرد، الگوي كشت به طور حتم نياز بخش كشاورزي است، ولي نبايد به زندگي و درآمد كشاورز لطمه اي وارد كند.
كشاورز نمونه استان سمنان نيز گفت: واقعيت اين است كه در گام اول بايد ساختار كشاورزي ايران اصلاح شود، ساختار كشاورزي ايران قديمي است و با نگاه قديمي اداره مي شود و متاسفانه كشاورزي در حال فروپاشي است و بحران هاي كمبود آب و تغيير اقليم بسيار جدي است.
منوچهر ذوالفقاري افزود: برنامه ريزي هاي انجام شده توسط دولت براي تغيير الگوي كشت بسيار خوب است اما حلقه مفقوده اين موضوع، نظارت است، دولت بايد نظارت بر اجرا نيز داشته باشد تا اين برنامه ريزي هاي انجام شده به سر منزل مقصود برسد .
** گام دوم؛ كشت گلخانه اي راهكار افزايش توليد و كاهش مصرف آب
رييس سازمان جهاد كشاورزي استان سمنان با اشاره به مزيت هاي فراوان كشت گلخانه اي، افزود: توليد در محيط هاي گلخانه اي 20 برابر افزايش و همچنين مصرف آب به شدت كاهش مي يابد.
ميرعماد تصريح كرد: شرايط براي توسعه كشت گلخانه اي در استان سمنان فراهم است، آنچه دولت بايد در خصوص تامين تسهيلات و صدور مجوزها انجام دهد، به خوبي صورت گرفته است و تسهيلات مورد نياز از طريق صندوق توسعه مهر به صورت نامحدود ارايه مي شود.
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد كشاورزي استان سمنان گفت: در كشت گلخانه اي مصرف آب به صورت چشم گيري كاهش مي يابد به طور مثال اگر هفت هزار هكتار سطح زير كشت سبزي و صيفي به هزار هكتار كشت زيرپوشش گلخانه اي تبديل شود، 97 ميليون متر مكعب آب مصرفي به 19 ميليون متر مكعب در كشت گلخانه اي كاهش مي يابد و اين يعني صرفه جويي 78 ميليون متر مكعبي.
رضايي اضافه كرد: همچنين در هفت هزار هكتار زمين اگر 150 هزار تن محصول توليد شود، در كشت گلخانه اي 200 هزار تن محصول توليد مي شود و اين نشان دهنده اين است كه اين كشت داراي 2 ملاك اصل بهره وري است.
وي گفت: با توجه به طرح هاي اقتصاد مقاومتي در حال حاضر 92 هكتار گلخانه در استان سمنان وجود دارد كه در آن 25 هزار تن محصول توليد مي شود، 9 مجتمع گلخانه اي وجود دارد، چهار مجتمع در حال بهره برداي است و پنج مجتمع ديگر به سرمايه گذار واگذار مي شود، برنامه وزارت جهادكشاورزي توسعه هفت هكتار كشت گلخانه اي در سال بود ولي هدف گذاري اين سازمان بالاي 20 هكتار توسعه گلخانه است.
وي بيان داشت: با توجه به مزيت هاي زياد كشت گلخانه اي، اما كشاورزان به علت نياز به سرمايه بالاي راه اندازي اين نوع كشت، رغبت زيادي ندارند، زيرا هر هكتار گلخانه به 1.5 ميليارد تومان سرمايه گذاري نياز دارد.
رييس هيات مديره صنف كشاورزان استان سمنان گفت: يكي از روش هاي بهينه مصرف آب، بدون بالا بردن سطح كشت، روش گلخانه اي است كه اجراي روش گلخانه اي و بقاي آن به سه عامل فناوري نوين، خدمت به موقع و ارتقاي سطح نيروي انساني بستگي دارد.
مجيد خادم عباسي تصريح كرد: براي اين كه كشت گلخانه اي هر روز بهتر و همراه با بقا باشد به فناوري نوين نياز دارد نبايد كاشت و برداشت به صورت قديمي انجام شود، دومين مورد خدمت به موقع است، به اين صورت كه بازار، تسهيلات بانكي و ماشين آلات بايد در اختيار كشاورزان باشد، كشاورزان با تسهيلات با سود بانكي 28 درصد نمي توانند فعاليت كنند و سومين مورد ارتقاي سطح نيروي انساني است، با بالا بردن سطح علمي و فني نيروي انساني، مصرف آب كنترل مي شود و گلخانه ها به پايداري مي رسد.
كشاورز نمونه استان سمنان گفت: من از اولين افرادي بودم كه كشت گلخانه اي را در سمنان آغاز كرده ام، اين نوع كشت مزيت هاي فراواني دارد كه بارزترين آن افزايش چندبرابري توليد و كاهش مصرف آب است.
منوچهر ذوالفقاري افزود: در كنار كشت گلخانه اي بايد به موضوع ديگري نيز توجه شود، همانطور كه ميدانيم 35 درصد مواد غذايي تباه مي شود و از بين مي رود و اين موضوع به علت توجه نكردن به صنايع تبديلي است.
وي تاكيد كرد: هر مزرعه بايد صنايع تبديلي داشته باشد، و بايد در اين زمينه سرمايه گذاري شود تا بخش صنايع تبديلي گسترش يابد، و دولت نيز در اين راه بايد حمايت كننده باشد.
** گام سوم؛ بهره برداري از منابع موجود بدون افزايش سطح كشت
رييس سازمان جهادكشاورزي استان سمنان گفت: توليد ماده خشك نسبت به مترمكعب آب مصرفي ايران با ميانگين هاي جهاني بسيار فاصله دارد، اين فاصله به طور حتم بايد كم شود كه يكي از راه هاي افزايش عملكرد در واحد سطح است يعني بايد توليد بدون بالا بردن سطح افزايش يابد.
ميرعماد افزود: در سال گذشته با همين منابع موجود 33 درصد توليد محصولات راهبردي استان سمنان رشد داشت و در كل محصولات كشاورزي نزديك 10درصد رشد داشت، توليد بدون افزايش سطح نيز صورت گرفته است، همچنين سطح زيركشت گندم كاهش پيدا كرد و توليد آن 37 درصد افزايش يافت.
وي افزود: توليد چغندر قند در استان سمنان سال 94 حدود 95 هزار تن بود در سال 95 اين ميزان به 165 هزار تن افزايش يافت و با توجه به اين كه تامين شكر يكي از ضرورت‌هاي كشور است، توسعه چغندرقند از اهميت بالايي برخوردار است و بيش از 80 درصد كشت اين محصول در استان سمنان در منطقه كالپوش به علت شرايط آب و هوايي مناسب انجام مي گيرد.
وي تاكيد كرد: يكي از سياست هاي جهادكشاورزي توسعه كشت چغندرقند است و اميدواريم در سال جاري با وجود خشكسالي توليد اين محصول افزايش يابد.
ميرعماد گفت: در سال گذشته، حدود 105 كارشناس پهنه در مناطق مختلف استان مشغول به فعاليت شدند، در اقدامي استان به 100 قسمت تقسيم شد و هر بخش به يك كارشناس داده شد تا اين كارشناسان با كشاورزان ارتباط داشته باشند تا سوالات و نيازهاي كشاورزان را در زمينه هاي مختلف تخصصي پاسخگو باشند.
وي اضافه كرد: اگر مي خواهيم افزايش توليد به وجود بيايد، بايد يافته هاي تحقيقاتي به مزرعه برده شود و به كشاورزان توصيه هاي لازم در زمينه هاي مختلف، كاشت، داشت، برداشت و تامين بذر مناسب ارايه شود.
رييس سازمان جهادكشاورزي استان سمنان ادامه داد: همچنين 84 درصداز بذرهاي ارايه شده بذر اصلاح شده است، اين بذرها زير نظر محققان توليد مي شود و داراي تاييديه و اصلاح شده است كه موجب افزايش توليد محصولات مي شود.
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهادكشاورزي استان سمنان گفت: بايد از منابع موجود به بهترين نحو استفاده كرد به طوري با كمترين ميزان مصرف آب محصولي توليد شود كه هم از لحاظ كمي بيشترين باشد و هم از لحاظ كيفي محصولي باشد كه ارزش اقتصادي داشته باشد.
رضايي با بيان اين كه شرط تحقق اين امر اين است كه به منابع پايه هيچ خسارتي وارد نشود، افزود: منابع پايه شامل آب، محيط زيست و هوا مي شود.
وي ادامه داد: در استان سمنان متوسط بهره وري هزار و 200 گرم محصول كشاورزي است و اين به اين معنا است كه در صورت مصرف يك متر مكعب آب، هزار و 200 گرم محصول خشك توليد مي شود، كه اين ميزان بايد ارتقا يابد.
وي يكي ديگر از راه هاي صرفه جويي در مصرف آب را انتقال كشت برخي از محصولات مانند كلزا، چغندرقند و گياهان دارويي خاص از بهار به پاييز و زمستان عنوان كرد و افزود: با انجام اين كار، در مصرف آب تعادل بخشي صورت مي گيرد و موجب صرفه جويي 40 درصدي آب مي شود.
رييس هيات مديره صنف كشاورزان استان سمنان گفت: براي افزايش بهره وري محصولات نبايد به منابع پايه خسارتي وارد شود و بايد تمام جوانب در اين موضوع بررسي شود.
خادم‌عباسي گفت: نوك تيز پيكان انتقادات آب در مصرف همواره به سمت كشاورزان بوده است، در صورتي كه بايد از اين قشر زحمتكش حمايت شود، در كاهش منابع آبي كشاورز به تنهايي مقصر نيست و با فشار آوردن بر كشاورزان نمي توان كمبود آب را جبران كرد در صورتي كه در زمان تحريم ها كشاورزان پاي نظام قدرتمندانه ايستادند.
وي اضافه كرد: برخي از محصولات مانند گندم در كشور راهبردي و حياتي هستند و اگر توليد نشوند بسياري از مسائل را تحت شعاع قرار مي گيرد و امنيت غذايي به آن ها بستگي دارد به همين دليل آن ها راهبردي نامگذاري شده اند تا از آن حمايت شود، به طور مثال نمي توان گندم را حذف كرد و محصول ديگري به جاي آن كاشت بلكه بايد از گندم كاران حمايت كرد.
** گام چهارم؛ استفاده از سامانه هاي نوين آبياري
رييس سازمان جهادكشاورزي استان سمنان گفت: اين استان در كمربند خشك كره زمين و در شرايط بحراني قرار دارد، مديريت مصرف آب در اين حوزه از اهميت ويژه اي برخوردار است، يكي ديگر از راهكار هاي صرفه جويي استفاده از سامانه هاي نوين آبياري است.
ميرعماد تاكيد كرد: با وجود محدوديت در منابع آبي، كشاورزان سخت كوش تلاش مي كنند تا با منابع اندك، منابع غذايي را تامين كنند، امنيت غذايي يكي از مسايل اساسي كشور است كه كشاورزان در اين راه تلاش هاي فراواني را مي كنند.
وي ادامه داد: تا كنون اقداماتي در زمينه توسعه سامانه آبياري نوين در اين استان انجام شده اما در اين حوزه سمنان عقب است، با وجود تمام اين كاستي ها دولت يازدهم گام بزرگي در اجراي سامانه آبياري نوين برداشته شد.
وي يادآور شد: در دوره هاي گذشته در مجموع 6 هزار و 125 هكتار سامانه نوين آبياري در استان سمنان اجرا شده بود، اما در دولت تدبير و اميد 9 هزار هكتار توسعه آبياري انجام شد، به طوري كه در سال گذشته 5 هزار هكتار سامانه نوين آبياري در استان سمنان اجرايي شد، امسال نيز برنامه ريزي شده است تا در 12 هزار هكتار اين سامانه اجرايي شود.
وي اضافه كرد: براي اجراي اين طرح هيچ محدوديتي وجود ندارد و دولت براي اجراي آن يارانه ارايه مي دهد از اول سال 96 حدود پنج هزار هكتار اجرا شده و در دست اجرا است.
وي تصريح كرد: براي آبياري قطره اي و باراني سال قبل 7 ميليون تومان براي هر فرد و همچنين براي افرادي كه به صورت تجميعي كار مي كنند حداقل هكتاري 10 ميليون تومان تسهيلات بلاعوض در نظرگرفته شده است و سال گذشته با وجود محدوديت هاي منابع مالي 44 ميليارد تومان دولت در اين زمينه به استان سمنان تخصيص داد و امسال نيز 90 ميليارد تومان در اين زمينه اعتبار داده مي شود.
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهادكشاورزي استان سمنان گفت: سال گذشته با اجراي سامانه هاي نوين آبياري در استان 15 ميليون متر مكعب آب صرفه جويي شد و سامانه آبياري تحت فشار نيز 40 درصد بهره وري عملكرد را بدون كاهش سطح و با ذخيره سازي آب افزايش مي دهد.
رضايي گفت: ذخيره سازي سيلاب ها، جلوگيري از خروج روان آب ها و تغذيذه سفره ها، نگاه به آب سبز و ذخيره آن و كاهش مصرف آب هاي غيرمتعارف براي صنعت از ديگر راهكاري ذخيره سازي و صرفه جويي آب است.
وي اضافه كرد: در مجموع براي توسعه سامانه آبياري تحت فشار 100 ميليون تومان تسهيلات ارايه شده است كه اين مقدار كافي نيست.
رييس هيات مديره صنف كشارزان استان سمنان گفت: همگام با افزايش توليدات، سامانه هاي آبياري نيز بايد ارتقا يابد، كه اين اتفاق رخ نداد و فقط سطح زير كشت در طول سال ها افزايش يافت و سامانه هاي نوين آبياري عملي نشده بود.
خادم عباسي اضافه كرد: با مصرف بهينه آب مي توان در تمام مناطق بهترين پوشش گياهي را داشت، اما مصرف آب با كمبود دانش فني رو به رو است و دستگاه هاي اجرايي برنامه هاي عملياتي براي مصرف بهينه آب نداشته اند و همچنين آموزش لازم براي استفاده از سامانه هاي نوين آبياري به كشاورزان داده نشده است.
كشاورز نمونه استان سمنان گفت: اجراي سامانه آبياري نياز به آموزش دارد، در گام اول بايد نحوه صحيح استفاده از اين روش به كشاورزان آموزش داده شود تا آن ها بتوانند آب را بهينه مصرف كنند و محصولات آن ها نيز از نظر كمي و كيفي مناسب باشد.
ذوالفقاري افزود: دومين نكته اساسي در اين راه، بومي سازي اين سامانه است، بايد با توجه به شرايط آب و هوايي و متناسب با هر اقليم اين سامانه اجرا شود و دولت نيز بر اجراي آن بايد نظارت كافي و جدي داشته باشد.
**گام پنجم؛ انتقال آب درياي خزر، تناسب اراضي و انتقال كشت بهاره به زمستان
رئيس سازمان جهادكشاورزي سمنان گفت: در استان سمنان 560 قنات وجود دارد براي همه قنوات شناسنامه توسط اين سازمان تهيه شده است و همچنين احيا و مرمت و بازسازي اين قنوات در دستور كار قرار گرفته است زيرا در مناطق كويري بهترين روش براي بهره برداري بهينه آب استفاده از قنوات است.
وي يكي ديگر از راهكارها را انتقال آب درياي خزر براي پايداري كشاورزي استان عنوان كرد و افزود: انتقال آب درياي خزر به استان سمنان ضروري است زيرا با اين انتقال، كشاورزي در استان حفظ مي شود و به پايداري مي رسد.
رضايي گفت: 11 طرح در حوزه فني براي مصرف بهينه آب در حال انجام است كه با عملي شدن طرح 30 درصد صرفه جويي در مصرف آب صورت مي گيرد، در حال حاضر 930 ميليون متر مكعب آب در حوزه بخش كشاورزي مصرف مي شود كه با اجراي طرح ها 180 ميليون متر مكعب صرفه جويي مي شود.
وي جايگزيني محصولات علوفه اي را يكي ديگر از راهكارها عنوان كرد و ادامه داد: همچنين با تغذيه بهتر، ميزان توليدات محصولات بيشتر مي‌شود، تناسب اراضي، سطح بندي خاك متناسب با نوع محصول، رعايت تاريخ كشت و كشت مستقيم روي بقاياي كشت قبلي، از ديگر راهكار هاي موثر در اين مسير است.
رييس هيات مديره صنف كشاورزان استان سمنان افزود: فرآيند كشاورزي يك سامانه به هم پيوسته است، توسعه بخش كشاورزي و بهره وري درست از آب مي تواند كشاورزي استان را توسعه بخشد.
خادم عباسي با تشريح اصل رشد سوسماري، گفت: در رشد سوسماري ، هماهنگي در رشد وجود ندارد، در بخش كشاورزي نيز بايد به تمام مسائل به صورت متناسب توجه شود و نبايد اجازه داد اين بخش به شكل سوسماري رشد كند.
وي حذف بازارهاي سنتي براي بهبود مصرف آب، صادرات پايدار و نه فصلي و خريد تضميني پايدار توسط دولت را خواستار شد و افزود: براي انجام تمام اين عمليات ها نياز به اراده و عزم جمعي و نگاه همگاني است، زيرا مصرف آب مربوط به همه مردم است..
كشاورز نمونه استان سمنان، ذوالفقاري با انتقاد از دولت دهم و نهم براي حفر چاه هاي غيرمجاز و بهره برداري بيش از حد، مشكل اصلي كشاورزي را دانش كم در كنار استفاده نادرست از آب عنوان كرد.
7341/6103 گزارش: خديجه سلطاني پور ** انتشاردهنده: مصطفي دهقان
براي آگاهي از تازه‌ترين اخبار و رويدادها در استان سمنان به نشاني IRNASEMNAN@ كانال اخبار ايرنا سمنان مراجعه كنيد.