جلال پور:
کوچک شدن سهم بخش خصوصی از اقتصاد پس از برجام
رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران: بخش خصوصی در مقایسه با دوره قبل از برجام در موقعیت ضعیف تری قرار گرفته که مایه نگرانی و دغدغه است.
محسن جلال پور در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما افزود: شرایط پسابرجام می توانست برای بخش خصوصی شرایط بسیار مناسبی ایجاد کند اما شرکت های دولتی، نهادها و مجموعه های بزرگی که خصولتی و شبه دولتی هستند، مانند بختک روی این مجموعه و جریان سوار شدند و از این امکان برای بزرگ شدن خود استفاده کردند.
وی با بیان اینکه پس از برجام برخی وزارتخانه های ما به این دور افتادند که هرچه امکان دارد برای دولت بگیرند و دولت را بزرگ کنند، افزود: بارها از این تریبون اعلام کردم در توافق هایی که بعد از برجام اتفاق می افتاد، دولت بزرگ تر می شود، از این رو عطای این برجام را به لقایش بخشیدیم و گفتیم برگردیم به همان دوره قبل از برجام، لااقل بخش خصوصی جای نفس کشیدن داشته باشد.
رئیس سابق اتاق ایران گفت: وقتی در جلسات می دیدم جریان امور به چه صورتی پیش می رود به عنوان نماینده بخش خصوصی احساس خوبی نداشتم. وقتی از بابت تحریم و فشار، بخش خصوصی صدمه دیده حالا که فضا باز شده این بخش خصوصی است که باید از این شرایط استفاده کند اما بخش خصوصی قادر به استفاده از این فضا نبوده و نیست چرا که عرصه در اختیار دولتی ها و شبه دولتی هاست.
جلال پور اضافه کرد: بسیاری از نهادهای دولتی، شبه دولتی و عمومی در قراردادهای پس از برجام پیش قدم بودند و در عمل بخش خصوصی که قبل از این هم خیلی قوی نبود، نتوانست خیلی جای خود را در عرصه پس از برجام باز کند.
رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران گفت: هیئت های خارجی که آمده بودند فقط برای نگاه کردن نیامده بودند بلکه 10 بار موضوع ها را زیر و رو می کنند و برای یک سنت پول و یک ثانیه از وقت شان ارزش قائل هستند اما وقتی می آیند می بینند که ما خودمان تفاهم نداریم.
جلال پور همچنین گفت: بخش خصوصی ما هنوز به این بلوغ نرسیده است که همه کار را باید خود انجام دهد و سیاستگذار و حاکمیت فقط باید سیاستگذاری کند و متأسفانه بخش خصوصی مطالباتی دارد که بیشتر آنها انتفاعی است و فشاری که از این ناحیه متوجه اتاق بود و فشار به بنده به عنوان رئیس اتاق که دنبال اینگونه مطالبات باشم ، تنشی جدی بود.
وی اضافه کرد: همیشه برخلاف بسیاری از عزیزان بخش خصوصی که صحبت از حمایت می کردند صحبت از رقابت می کردم ، به هیچ وجه من با حمایت موافق نبودم امروز هم نیستم.
جلال پور با بیان اینکه حمایت تنها ما را به جایی نخواهد رساند، گفت: آن چیزی که برای ما مهم است و می تواند ما را به جهش و حرکت جدی اقتصادی و توسعه پایدار برساند، ایجاد فضای مناسب رقابت است.
وی افزود: در حمایت همیشه دست ها دراز است یعنی عده ای در اتاق و خارج اتاق و در بخش خصوصی سال ها عادت کرده اند که دست شان پیش دولت و حاکمیت دراز باشد و از هر منفذ، درز و شکافی، برای خود بهره برداری کنند.
رئیس سابق اتاق ایران گفت: وقتی کسی به عنوان مسئول اتاق و نماینده بخش خصوصی پشت تریبون خطاب به دولتی ها فریاد می زند به جای کمک های مستقیم و اینکه می خواهید 30 درصد هدفمندی را مستقیم به تولید بدهید؛ هر آنچه که توان دارید در جهت بهبود فضای کسب و کار، صرف و فضا را رقابتی کنید یعنی اینکه ما پول مستقیم نمی خواهیم.
جلال پور گفت: بیان این سیاست و عبارات برای بخشی از بخش خصوصی که دنبال انتفاع خود است سخت به نظر می رسد، برخی توقع دارند مانند سابق منافذی باشد رانت ها و سرچشمه های فساد و درآمدی ایجاد شود و برای این جریان منافع داشته باشد.
وی افزود: به عنوان نماینده بخش خصوصی از چند نرخی بودن ارز، بعضی تصمیم های اجباری، رانت ها، بعضی از مصوبه هایی که امکان برخی از دوگانگی ها را در کشور ایجاد می کرد و از ویژه خواری ها و بعضی ویژه دیدن ها چه در سال هایی که در اتاق در سمت نایب رئیسی و چه زمانی که در ریاست اتاق بودم انتقاد می کردم.
این موضوع برای بعضی از بخش خصوصی سخت بود و وقتی که بنده را می دیدند می گفتند شما باید دنبال این باشید که دولت با این توان، مال و امکانی که در اختیار دارد بیشتر پول بدهد و حمایت کند چرا شما می گویید به جای حمایت، رقابت می خواهیم؟
جلال پور گفت: وقتی آینده کشور را می بینیم به این نکته می رسیم که بخش خصوصی ما هم مانند بقیه بخش های خصوصی دینا و مانند همه فعالان اقتصادی در دنیا باید امکان توسعه و پیشرفت را در توانایی خود جستجو کند نه در رانت ها، ویژه خواری ها، نگاه های متفاوت و درزها، منافذ و شکاف هایی که در برخی تصمیم ها و مصوبه ها اتفاق می افتد و از آن می توان درآمدی را کسب کرد. اینها فشار جدی از جانب کسانی بود که این سبک را نمی پسندیدند.
وی در پاسخ به این پرسش که بازخورد مخاطبان و مسئولان از شیوه اطلاع رسانی شما در جلساتی مانند شورای پول و اعتبار چگونه بود؟ گفت: حتماً شفافیت برای همه مطلوب است مگر کسانی که در عدم شفافیت، بهره برداری دیگری می کنند. فضایی که در حضور بنده در اتاق با راه اندازی پایگاه اطلاع رسانی آغاز شد به پاسخگویی درباره تصمیم ها و مصوبه ها کمک کرد و موجب شد استفاه بهینه از برخی مصوبات اتفاق بیفتد.
جلال پور ادامه داد: برخی روزها تا 1500 پیام داشتیم که این اطلاعات به نفع فعالان اقتصادی بود، البته انتقادهایی هم بود. انتقادها به دو دلیل بود یکی اینکه برخی ها این آمادگی و سرعت عمل را در خود نمی دیدند و در این رقابت عقب می افتادند که قابل جبران است. اما برخی ها که می خواستند از این اطلاعات استفاده اطلاعاتی کنند نه اینکه در اختیار عموم بگذارند ، از عملکرد بنده ناراحت بودند که باید این ناراحتی را به جان خرید، زیرا وقتی می خواهید فضای شفاف ایجاد کنید و همه استفاده کنند از ناراحتی عده ای که استفاده شخصی و منفعت شخصی داشتند، نباید نگران بود.
رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران مهم ترین چالش اقتصاد ایران را دولتی شدن آن در نیم قرن گذشته بیان کرد و گفت: همه آنچه که امروز تحمل می کنیم به این علت است که بخش خصوصی ما نتوانسته است در فضای کشور حرکت کند و توسعه و رشدی داشته باشد.
امروز هم همه آنچه را که می بینیم دولت بزرگ، فربه، پرهزینه و پرخرج است ، متأسفانه به سیاست هایی که به افزایش قدرت دولت و افزایش حضور دولت در اجراییات و افزایش دولتی شدن اقتصاد کمک می کند ، پرداختیم.
وی افزود: باید برگردیم همه امور اقتصاد را به بخش خصوصی بسپاریم ، دولت هم باید خود را کوچک کند و امور را به بخش خصوصی واگذار کند. ضمن اینکه باید به شرایط قبل از نفتی شدن اقتصاد برگردیم ، همه نفتی شدیم و دوست داریم سر سفره نفت بنشینیم، از این رو باید برگردیم به دورانی که نفت نداشتیم و با بازوی خودمان و روی زانوی خودمان کار کنیم.