به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، تولید خیار صنعتی (خیار درختی) یکی از پربازده‌ترین صنعت‌ها در کشاورزی ایران است. به دلیل صادرات این محصول به دیگر کشورها و رقابت با دیگر تولید کنندگان رفته رفته این صنعت از حالت سنتی خود در حال خارج شدن است. اغلب مناطق گرمسیر مانند تهران، اصفهان و یزد محل کشت خیار هستند. کاری بسیار پرمشقت که نیاز به فعالیت روزانه بین 10 تا 15 ساعت دارد. مهاجران افغانستانی سهم بسیار عمده‌ای از تولید این محصول را در ایران دارا می‌باشند. به همین دلیل خبرنگار ما به سراغ یکی از تولید کنندگان مهاجر رفتیم و از نزدیک با کار وی آشنا شدیم. هنر، علم یا ورزش فرقی نمی‌کند؛ مهاجران توانای افغانستانی هرکاری را شروع کنند با پشتکار خدادادی و فراوانشان سعی در انجام بهترین عملکرد را دارند. کمترین سود را می‌برند ولی در کارشان بهترین‌اند. این هفته سری به یکی از مراکز بزرگ تولید خیار صنعتی در ایران زدیم. «حکیم رضایی» جوان افغانستانی است که با دیگر همکاران خود در این زمینه تفاوت اساسی دارد. او در تهران به «مهندس» معروف شده در حالی که هرگز مهندسی نخوانده است.بیشتر تولید کنندگان خیار صنعتی در تهران به نوعی با او در ارتباط هستند. این کشاورز نمونه یکی از دغدغه‌های اصلی صنف گلخانه‌داران خیار درختی را نبود بهداشت مناسب برای کارگران دانست. زیرا این کارگران در تماس مستقیم با انواع سم‌ها و مواد شیمیایی می‌باشند. وی نبود تناسب بین میزان سود کارفرما و کارگر را کمی ناعادلانه توصیف کرد و افزود: قیمت‌ها در ایران هیچ نرخ مصوبی ندارد قیمت خیار کیلویی از 3 هزار تومان تا 400 تومان است. متن کامل این گزارش به شرح ذیل است: فارس: لطفا خودتان را برای ما معرفی کنید. رضایی: متولد 1360 در قریه «باغوچار» ولایت «ارزگان» در افغانستان هستم. 2 سال بیشتر نداشتم که به دلیل ناامنی در کشورم به همراه خانواده مجبور به ترک وطن شده و مثل دیگران تحصیلات ابتدایی را در مدارس تهران گذراندم و پس از پایان دوره متوسطه در امتحان کنکور شرکت کرده و در دانشگاه قبول شدم. اما به دلیل مشکلات مالی مجبور به ترک تحصیل و شروع به کار کردم. فارس: چطور شد که به تولید خیار صنعتی روی آوردید؟ رضایی: سال 77 بود که وارد کار تولید خیار درختی شدم. در آن زمان این کار نوعی شغل جدید محسوب می‌شد. شش ماه به صورت کارگر روزمزد در یکی از گلخانه‌های اطراف مشغول شدم. رفته‌رفته یک گلخانه کوچک در ابعاد سی متر در حیاط منزل احداث کردم. علاقه بسیاری به این کار داشتم و این علاقه و همچنین تشویق اطرافیان باعث بیشتر شدن پشتکار من در این شغل شد. از نظر زمانی کار من به 2 بخش تقسیم می‌شود. 10 سال اول مانند دیگران کارگر بودم ولی رفته‌رفته با کسب تجربه بیشتر به عنوان ویزیتور دیگر تولیدکنندگان فعالیت می‌کردم. فارس: منظور از ویزیتور دقیقا یعنی چه کاری؟ رضایی: با تجربه‌ای که کسب کرده‌ام گلخانه‌های دیگران را هفته چندبار بازدید می‌کردم. طوری که با ارزیابی دقیق وضعیت برگ و ساقه گیاه از نظر نیازهای غذایی و همچنین تشخیص آفت گیاه را انجام می‌دهم. این کار شاید در تخصص مهندسان کشاورزی باشد ولی با پشتکار خودم توانستم در حد یک مهندس کشاورزی تجربه کسب کنم. اصول کار ما بر پیشگیری است تا درمان. چون هزینه‌های آن به مراتب کمتر است. سعی ما این است که کمترین استفاده از افزونه‌های شیمیایی را در تولید داشته باشم و بیشتر از کود‌های گیاهی و حیوانی استفاده می‌کنیم. فارس: کار شما از کجا و چگونه آغاز می‌شود؟ رضایی: ببینید ما ابتدا زمین را کرایه می‌کنیم. سرمایه اولیه را کارفرما در اختیار ما قرار می‌دهد و بدین ترتیب کار ما با کود ریزی آغاز می‌شود. هر 1000 متر 20 تا 30 تن کود گاوی و پنج تا ده تن کود مرغی ریخته و بعد از شخم زمین در عمق 5 سانتی‌متری زمین را کرت بندی می‌کنیم. با توجه به دما، زمین را با نایلون می‌پوشانیم. این مرحله ضدعفونی است.بعد از 50 روز اسکلت گلخانه را که چوبی یا فلزی است برپا می‌کنیم. در نهایت مرحله کاشت خیار است که آن هم در سه مرحله می‌توان انجام داد. کشت بهاره و پاییزه و مرداد. گیاه مانند طفلی است که تازه به دنیا آمده. باید هر لحظه مراقبش بود تا مبادا مشکلی داشته باشد. غذا و آب و کود‌ش باید سر وقت باشد. باید بتوان با گیاه ارتباط برقرار کرد. گیاه دارای روح است و می‌تواند احساسات ما را درک کند. اگر تمامی این مراحل از جمله ارتباط برقرار کردن با گیاه را درست انجام دهیم در مرحله برداشت مطمئنا سود مناسبی که بین کارفرما و رعیت تقسیم می‌شود نصیب ما خواهد شد که البته شرایط بازار هم در آن بی تأثیر نیست. فارس: وضعیت کلی صنعت خیار درختی در ایران چگونه است؟ رضایی: ببنید این کار یک منطقه گرم نیاز دارد. با توجه به افزایش قیمت سوخت قاعدتاً استان‌های سردسیر نمی‌تواند خاک خوبی برای کشت خیار باشد. متاسفانه اقتصاد ایران در این سال‌ها به دلیل رکود به این صنعت هم ضربه وارد کرده است. قیمت‌ها هر روز در نوسان است. کشاورز به هیچ وجه نمی‌تواند پیش‌بینی کند که آیا به طور مثال امسال فروش خوبی خواهند داشت یا خیر. بسیار اتفاق می‌افتد که آخر سال سود حاصله فقط جواب مزد کارگران و هزینه‌ها را داده است. الان ما با صنعت خیار درختی در اروپا 30 سال فاصله داریم. سطح معلومات کارگران نیز بسیار پایین است. فارس: آیا جهاد کشاورزی با شما همکاری در زمینه رشد کشاورزی در ایران همکاری می‌کند؟ رضایی: خیر. وزارت جهاد کشاورزی به هیچ وجه با ما همکاری از قبیل پرداخت وام‌های بلاعوض نمی‌کند. البته با ایرانی‌ها همکاری می‌کنند که آن هم نیاز به داشتن سند و سرمایه چند برابری است. ما نمی‌توانیم در ایران صاحب ملک شویم. در واقع شاید یکی از مشکلات ما و درد دل‌های ما این است که کل عمرمان را صرف کار کردن می‌کنیم ولی به هیچ وجه از آینده خود اطلاعی نداریم. فارس: کمی در مورد اینکه چرا به شما می‌گویند «مهندس» توضیح دهید. چگونه به اینجا رسیدید؟ رضایی: من از همان سال‌های اول سعی می‌کردم با دیگران کمی فرق داشته باشم. در ابتدا با سرک کشیدن به دیگر گلخانه‌ها سعی در فهمیدن جزئیات کار داشتم. رفته رفته با خواندن چند کتاب و همچنین کار با یکی از کارشناسان زبده در سال 77 یعنی مهندس«شکوری» کمی بر تجربیات من اضافه شد. در سال‌های اول برای رضای خدا زمین دیگران را بازدید می‌کردم ولی بعدها به دلیل مسافت‌های زیاد و مسئولیت‌های دیگر این کار برایم جنبه اقتصادی پیدا کرد. نتیجه کارشان با همکاری یک کارشناس به مراتب بهتر می‌شود  به همین دلیل مبلغی را به عنوان حق‌الزحمه به من پرداخت می‌کردند. در هر هفته به 8 تا 10 گلخانه سر می‌زنم که این کار باید هر هفته انجام شود. فارس: از وضعیت صنعت خیار درختی در افغانستان اطلاعی دارید؟ رضایی: خیار در افغانستان در سال‌های اخیر بیشتر از ایران و گاهی از پاکستان وارد می‌شده ولی چند سالی است که افراد موفقی که در ایران همین کار را داشته‌اند به افغانستان برگشته و همین کار را در افغانستان شروع کرده‌اند. به همین خاطر تا حد زیادی از واردات خیار خودکفا شده‌ایم. مشکل اصلی ما در افغانستان نبود امنیت و همچنین نبود اطلاعات کافی و حمایت دولت است. البته ما انتظار زیادی نداریم ولی امیدواریم که روزی برسد افغانستان از این حالت خارج شده و به کشاورزی که پایه اقتصاد یک کشور است توجه بیشتری نشان دهد. خاک بعضی جاهای افغانستان مانند «بامیان» و «هرات» بسیار مرغوب‌تراست. فارس: آیا دوست دارید روزی به افغانستان برگردید و این کار را ادامه دهید؟ رضایی: این سوالی است که از هر مهاجری در هرجای دنیا با هر ملیتی بپرسید جواب یکی است؛من هم دوست دارم که روزی به افغانستان برگردم و تخصصی که یاد گرفته‌ام را در کشور خودم انجام دهم. ولی خودتان بهتر می‌دانید که اوضاع امنیتی افغانستان هر روز بدتر از قبل می‌شود. واقعا چگونه ممکن است با این اوضاع امنیتی به افغانستان برگردیم. اگر باور کنید دغدغه افرادی که هنوز اینجا حضور دارند نه شغل است نه آینده کاری بلکه فقط و فقط امنیت است. فارس: روزانه چه کارهایی انجام می‌دهید گلخانه در هر روز چگونه اداره می‌شود؟ رضایی: بستگی به هوا دارد. به طور مثال در مهر ماه که هوا نسبتا خنک است کارگران ساعت 8 صبح شروع به کار می‌کنند. تا ساعت 10 محصول برداشت شده و به سرعت به میدان تره بار ارسال می‌شود. بعد از ظهر هم از ساعت 3 تا 6 عصر به کارهایی از قبیل هرس برگ‌های زیرین برای رشد بیشتر و همچنین فردادن بوته و دیگر کارها مشغولیم. حقوق کارگرها بسته به عرف روزانه بین 30 تا 45 هزارتومان است. البته بعد از رفتن کارگرها خودم به دیگر کارها از بررسی میزان نیاز کود و غذای گیاه تا ساعت 8 در گلخانه‌ام. شب نیز یک نفر برای مواظبت از گلخانه در اینجا می‌ماند. فارس: وضعیت ارتباطتان با اتحادیه‌ها و قانون کار چگونه است؟ رضایی: خب ما چون کارگریم هیچ‌گونه ارتباطی با اتحادیه نداریم کما اینکه کارفرما هم زیاد با آنها در ارتباط نیست. به طور کلی اتحادیه صنف ما در این زمینه فعالیت آن‌چنانی ندارد. ما بر اساس دستور وزارت کار باید کارت کارگری مربوط به این صنف را داشته باشیم که داریم و از لحاظ قانونی کار ما زیر نظر وزارت کار است. البته در سال‌های قبل که چنین قانونی وضع نشده بود کمی مشکل داشتیم و می‌گفتند که مهاجر حق کارکردن را در این شغل ندارد چون یک صنعت محسوب می‌شود ولی الان هیچ‌گونه مشکلی بحمدالله نداریم. فارس: چه مشکلاتی بر سر راه شما وجود داشته است؟ رضایی: شرایط کاری ما با ارباب هر روز کمی پیچیده‌تر می‌شود. چون فشار کاری بیشتر بر روی کارگر است و هیچ بیمه و حق دیگری ندارد و از طرف دیگر قیمت وسایل کار روز به روز بیشتر و قیمت محصول روز به روز کمتر شده واقعا کار ما را با مشکل مواجه ساخته است. فارس: چه ایده‌ای برای حل این مشکل دارید؟ رضایی: به نظر من دولت باید در یک دوره خیار را به یک قیمت مصوب بخرد. یک دوره خیار می‌شود کیلویی 3 هزار تومان و دور بعدی می‌شد کیلویی 400 تومان. این یعنی ضرر به کار ما. فارس: آینده صنعت خیار درختی در افغانستان چگونه است؟ رضایی: به نظرم به دلیل داشتن خاک مرغوب و همچنین آب‌های زیرزمینی دست نخورده فضای مناسبی برای رشد این شغل است. می‌تواند برای بسیاری اشتغال‌زایی کند و همچنین بدلیل صادرات به کشورهایی چون روسیه و چین و هند از لحاظ اقتصادی به خود دولت هم کمک کند. دولت اگر می‌توانست وام‌ها و تسهیلاتی را در جهت رشد این صنف در اختیار متقاضیان قرار دهد فرصت مناسبی برای خیارکاران ایجاد می‌شد. دولت اگر فقط همکاری در قسمت احداث داشته باشد بقیه کارها را خود مردم انجام می دهند. فارس: آینده کاریتان در ایران چگونه است؟ رضایی: نامعلوم. به هیچ وجه مشخص نیست. کسانی که می‌توانند خودشان زمین بخرند و روی زمین خودشان کار کنند وجود دارند ولی وقتی قانون شغلی درستی نباشد و قانونی که درباره آینده مهاجرین تصویب نشده باشد به هیچ وجه نمی‌توان آینده‌ای را برای نه تنها این کار بلکه تمامی کارهای مهاجران مدنظر قرار داد. فارس: و حرف آخر؟ رضایی: یکی از مشکلات و دغدغه‌های ما این است که کارگران به دلیل اینکه در تماس مستقیم با مواد شیمیایی و انواع کودها و گرد خود گیاهند در معرض خطر انواع بیماری‌های پوستی قرار دارند. اگر دولت محترم تدبیری را برای ارتقای وضعیت زندگی این افراد کند یکی از دغدغه‌های اصلی ما از بین می‌رود. ای کاش می‌شد که کلاس‌هایی را جهت ارتقای علم کشاورزان در این رشته برگزار کرد تا کمی بیشتر به سمت صنعتی کردن واقعی کشاورزی در ایران حرکت کنیم. انتهای پیام/ح