محصولات تراریخته یا اصلاح شده ژنتیک یعنی محصولات پاک؛ محصولاتی که با فناوری برتر تولید شده‌اند. اسم این محصولات را حتماً زیاد شنیده‌اید، فرآورده‌هایی که از طریق مهندسی و اصلاح ژن‌های یک موجود به دست می‌آیند. اما متاسفانه تولید این گونه محصولات طی 8 سال دولت‌های فناوری هراس نهم و دهم (دو دولت محمود احمدی نژاد) به دلیل تداوم استفاده از مدیران نالایق و فناوری ستیز متوقف شد. در این دوره تمامی زیرساخت‌های کشاورزی به ویژه پژوهش، آموزش، ترویج استفاده از فناوری‌های نو و شایسته سالاری به تمسخر گرفته شد و دانایی ستیزی به اوج خود رسید. شاید به جرات بتوان گفت یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور که بیشترین آسیب را از سیاست های غلط دولت نهم و دهم، متحمل شد، بخش کشاورزی است. سیاست‌ها و عملکرد دولت احمدی نژاد در حوزه کشاورزی از چند ماه پس از روی کار آمدن محمدرضا اسکندری وزیر جهاد کشاورزی دولت نهم مورد انتقاد همه جریان‌های کارشناسی بود. این جملات احتمالا برای خیلی از دست اندرکاران کشاورزی که در جریان اخبار بیوتکنولوژی و تولید محصولات تراریخته قرار دارند، آشناست! آری، این ها چکیده مواضع بهزاد قره یاضی است که به گفته وی، پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي ايران بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم از خواب زمستاني خويش برخاسته؛ خواب زمستاني‌ ای كه در دو دوره دولت مهرورزي، به اجبار بر آن تحميل شده بود. به گفته قره یاضی، این پژوهشکده قرار است در سال 95 خورشیدی برنج و پنبه تراريخته توليد داخل را به بازار عرضه  کند و تجاري‌سازي و توليد انبوه اين محصولات را در دستور كار قرار دهد. برای اطلاع بیشتر از نحوه و چگونگی تولید این محصولات و سایر مسائل در این بخش پای صحبت‌های  بهزاد قره یاضی نشستم؛ کسی که به جرات می‌توان گفت کمتر کسی از جنبه نقد بی‌پروای اوضاع کشاورزی به پای وی برسد. بنیانگذار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران که در حال حاضر ریاست انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات کشور و همچنین به لحاظ تشکیلاتی مشاور مرکز فناوری سازمان مدیریت و برنامه ریزی  را بر عهده دارد؛ معتقد است كه وقفه ايجاد شده بر اثر 8 سال سنگ‌اندازي دولت "مهرورز" پيش پاي اين حوزه پژوهشي، ايران را كه در آن روز نخستين توليد‌كننده برنج تراريخته در جهان بود، به جايگاه پایین پرتاب كرده است. به گفته وی، سياست‌هاي «فناوري هراسانه» مديران دولت‌هاي نهم و دهم، توسط مراجع ذی صلاح در دست بررسی است و پرونده آنان در مراجعه قضایی در حال پیگیری است. حاصل گفت وگوی کوتاه ایانا با بهزاد قره‌یاضی که چند روز پیش در مصاحبه ای با یکی از سایت ها، خواستار محاکمه محمدرضا اسکندری، وزیر اسبق جهاد کشاورزی شده بود، را  می خوانید. اگرچه قره یاضی وعده داد به زودی گفتگوی مفصل و حضوری صریحی درباره مسائل پیرامونی تولید محصولات تراریخته و حواشی آن داشته باشیم. **********   با روی کار آمدن دولت یازدهم، شاهد رشد و توسعه تولید دوباره برخی از محصولات کشاورزی هستیم. این مهم را در چه عاملی می بینید؟ به محض اینکه دولت یازدهم بر سر کار آمد، ما شاهد این هستیم که دوباره روند رشد تولید از سر گرفت شده و امسال بعد از ده سال در تولید گندم برای بار دیگر رکورد زدیم و در سال جاری قطعا بی‌نیاز از واردات گندم هستیم و در تولید این محصول به مرز خودکفایی رسیده‌ایم. این رشد و توسعه فقط در سایه مدیریت قوی و کارآمد به دست آمده است. باید به این نکته نیز توجه داشت که در دولت یازدهم در کشاورزی توجه ویژه‌ای به افزایش بهره وری آب و در تحقیقات توجه ویژه‌ای به "فناوری" شده و در حال حاضر فهرست 150 دانش تولید شده در عرصه کشاورزی، آماده واگذاری به بخش خصوصی و تولید کنندگان است که این رویکرد جدیدی است که سازمان تحقیقات و ترویج کشاورزی گرفته است.   دولت چه کمکی می‌تواند در رشد و توسعه بیشتر بخش کشاورزی کند؟ در مجموع می‌توان گفت اگر دولت بتواند کسانی را که 8 سال عامل نابسامانی‌های موجود بوده‌اند و متاسفانه هنوز هم طلبکار هستند از عرصه مدیریتی کنار بگذارد و مدیران یک دست فناورانه و تکنوکراتیک را به کشاورزی بازگرداند و در این بخش به طور جدی سرمایه گذاری صورت گیرد، قطعا موتور محرکه اقتصاد کشور می‌تواند بخش کشاورزی باشد. در حال حاضر که نگاه می کنیم برای سال 1393 خورشیدی، رشد اقتصادی 3 درصد اعلام شده که سهم مهم آن مربوط به کشاورزی است. اگر در بخش کشاورزی به ویژه تحقیقات سرمایه گذاری شود، بر اساس مطالعات صورت گرفته، به ازای یک تومان سرمایه گذاری در تحقیقات کشاورزی، 23 تومان بازگشت سرمایه خواهیم داشت. چرا در دولت های نهم و دهم در برخی از تولید‌های کشاورزی ازجمله گندم، از تولید کننده به واردکننده تبدیل شدیم؟ در سال 1384 خورشیدی در حالی تیم آقای خاتمی، دولت را به احمدی نژاد تحویل داد که واردات گندم به کشور متوقف شده و نزدیک به صفر بود. اسکندری وزیر جهاد کشاورزی دولت نهم، با وعده فریبای خودکفایی جو در یک سال، برنج و دانه‌های روغنی در سه سال و وعده‌های دیگر توانست با بالاترین رای از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد بگیرد و بر کرسی وزاتخانه جهاد کشاورزی تکیه زند؛ اما وزارتخانه ای را در پایان دوره خود به وزیر بعدی تحویل داد که به مراتب بالا تر از زمان تحویل وارد کننده انواع محصولات کشاورزی بود. دولت دهم هم وقتی روی کار آمد با بی‌کفایتی بیشتری کشور را به سمتی برد که در سال حمایت از تولید ملی که سال 1391 خورشیدی بود و آخرین سال دولت دهم به شمار می‌آمد، با بیش از 16 میلیارد دلار واردات رکورد بیشترین واردات محصولات کشاورزی در طول تاریخ ایران و بالاترین رکورد در واردات گندم راشاهد بودیم و در طول 8 سال دولت نهم و دهم کشور را از خودکفایی به واردات انبوه رساند. متاسفانه هیچ یک از مدیران و مسئولان هر دو دولت احمدی نژاد به این ویرانی‌هایی که در این بخش به وجود آورده‌اند پاسخ گو نیستند و البته کسی هم از آنها دراین زمینه بازخواست نمی‌کند. این پرسش را باید از دلواپسان پرسید که چرا از دولتمردان دولت نهم و دهم این سوال را نمی‌کنند که وقتی دولت را در سال 84 تحویل گرفتید که در تولید شکر، گندم و بسیاری از محصولات دیگر خودکفا بود و اگر هم واردکننده بود میزان آن بسیار ناچیز بود، اما در حال حاضر در شرایطی قرار گرفته‌ایم که وارد کننده شده‌ایم. چرا نباید مسئولان دولت احمدی نژاد به محاکمه کشیده شوند و سوالی هم که از رئیس دولت یازدهم وجود دارد این است چرا برخی از مدیران و وزرای دولت نهم در دولت یازدهم هم در حد وزیر جایگاه دارند و حتی یکی از این وزرا رئیس یک بنگاه بزرگ اقتصادی است؟   در دولت گذشته شاهد مخالفت هایی بودیم برای تولید محصولات تراریخته هرچند در حال حاضر نیز با این مخالفت ها مواجه هستیم. در حال حاضر وضعیت تولید این محصولات چگونه است؟ بزرگ‌ترين ضربه به پژوهش و توليد محصولات تراريخته در كشور هم بخشنامه‌ اي بود كه در انتهاي دولت دهم، در ميان هزاران آيين‌نامه فله‌اي ديگر در هيات دولت به تصويب رسيد. باوجود مخالفت همه انجمن‌هاي علمي و حتي بسياري از نمايندگان مجلس، اين مصوبه که توسط معاون اول رييس‌جمهور وقت ابلاغ شد. عنوان اين آيين‌نامه، «آيين‌نامه اجرايي قانون ملي ايمني زيستي» بود و خوشبختانه در ابتداي دولت يازدهم، جهانگيري معاون اول رئیس جمهور اين مصوبه را لغو كرد و هم‌اكنون با لغو محدوديت‌هاي ايجاد شده در گذشته، آيين‌نامه جديدي ابلاغ شده است كه زمينه تجاري‌سازي محصولات تراريخته را فراهم كرده است و همزمان در 5 استان کشور محصولات برنج و برای نخستین بار پنبه تراریخته به صورت آزمایشی کشت شدند و برای انجام آزمایش‌های مزرعه‌ای و ثبت رقم این بار می‌توان گفت در منظقه بی‌نظیر است، چرا که در هیچ یک از کشورهای منطقه نه برنج و نه پنبه تراریخته را همزمان زیر کشت نبرده‌اند و به نظر می‌رسد سال آینده بتوانیم پنبه تراریخته را به صورت تجاری و برنج تراریخته را حداقل در سطوح کوچک به صورت تجاری عرضه کنیم.   چرا روند تولید برنج و پنبه تراریخته به کندی صورت می گیرد؟ جلوگیری از تولید محصولات تراریخته یکی از خیانت‌ های آشکار دولت های نهم و دهم بود ایران در سال 83 مصادف با سال بین‌المللی برنج با تولید انبوه و تجاری برنج تراریخته در دولت اصلاحات برداشت شد، برای نخستین بار در جهان تولید کننده برنج ترایخته و تولیدکننده هر محصول تراریخته در بین کشورهای اسلامی به ثبت رسید و در سایت‌های جهانی نیز از این دستاورد بزرگ ایران یاد شد؛ اما با روی کار آمدن دولت نهم و اسکندری به عنوان وزیر جهاد کشاورزی و انتخاب مدیر وقت پژوهشکده بیوتکنولوژی، تمام بذرهای اصلاح شده و مادری برنج تراریخته که ذی قیمت است و در دنیا هنوز هم مشابه آن وجود ندارد، در یک انبار متروکه جمع آوری شد و وقتی در سال 92 یعنی دقیقا 8 سال بعد و انبار را با یک هیاتی پلمب را باز کردیم دیده شد که تمام بذرها از بین رفته و براساسا آزمایش‌های صورت گرفته معلوم شد که یک دانه از آنها قابل استفاده نیستند. در واقع رئیس وقت پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی بایستی پاسخگو باشد، البته باید گفت پرونده وی در مراجع ذی صلاح درحال رسیدگی است. علت اینکه به صورت آهسته روند تولید پیش می رود، این است که متاسفانه بذرها در دولت گذشته از بین رفته است و تولید خود بذر زمان بر است و طبیعتا تکثیر بذر و خالص سازی آنها فراینده نسبتا پیچیده‌ای دارد که در حال انجام است. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که سرمایه گذاری های پژوهشی دراین زمینه صورت گرفته و سرمایه گذاری جدی نیاز ندارد و در همین دوره‌ای که دولت احمدی‌نژاد پژوهشگران را به مسلخ می‌برد و آنها را به محاکمه می‌کشید پژوهشگران با تمام سختی‌ها و تنگناها به کار خود ادامه دادند و به همین دلیل هم بعد از پایان دولت احمدی نژاد، ما شاهد کشت آزمایشی پنبه تراریخته در ورامین، میناب وگلستان بوده‌ایم.   میزان تولید برنج و پنبه تراریخته چقدر است؟ میزان تولید در برنج محدود خواهد بود، اما در تولید پنبه پیش بینی ما برای سال آینده حدود یک هزار هکتار است.   برنج تراریخته چه زمانی وارد بازار می‌شود؟ سال 95 شاهد ورود برنج تراریخته به بازار خواهیم بود.   محصولات دیگر برای تولید ترایخته در دستور کار دارید؟ محصولات دیگر مانند چغندر و سیب زمینی تراریخته بعد از پنبه و برنج در دستور کار داریم، البته انتظار و امید ما این است که پژوهشکده‌های دیگری که در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری داریم مثل پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری هم با وجود قدمت، نیروی انسانی و امکانات و بودجه بیشتر و فضای فوق‌العاده بسیاری هم که دارند نقش آفرینی کنند و هرچه سریع تر تولیدات خود را به مرحله تولید انبوه برسانند.   برخی انجمن‌ها از جمله انجمن ارگانیک معتقدند که محصولات تراریخته سرطان زا هستند. نظرشما دراین زمینه چیست؟ انجمن یاد شده یک انجمن علمی نیست. یک انجمن صنفی با فعالیت اقتصادی است. من چنین ادعای مکتوبی را هم از این انجمن ندیده‌ام. چون اگر مکتوب کنند، تحت پیگرد قضایی قرار خواهند گرفت. سرطان‌زا بودن محصولات باید در یک آزمایشگاه به اثبات برسد، در حالی که تاکنون هیچ‌کس سرطان‌زا بودن این محصولات را به اثبات نرسانده است. برخی قصد دارند افزایش بیماری‌های سرطانی در دنیا را به برخی محصولات نسبت دهند، اما من می‌گویم از کجا معلوم؟ شاید سرطان از مصرف محصولات ارگانیک حاصل شده باشد! باید توجه داشت در تولید محصولات ارگانیک سم استفاده نمی‌شود و وقتی آفت موجب صدمه به محصول شد، محصول کشاورزی زخم شده و جای آن زخم محل رشد قارچ و تولید آفلاتوکسین می‌شود که یکی از عوامل سرطان‌زا به شمار می‌رود.   گفتگو: مهناز شوقی