تقاضا، قیمت و چشم‌اندازهای کالاهای اساسی در بخش کشاورزی از جمله کودها، حبوبات، بلغورها، روغن­ های خوراکی، گندم، ذرت، برنج، آشامیدنی‌ها، پنبه و... در سال 2015 میلادی توسط بانک جهانی منتشر شد.   به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، در گزارشی چشم‌انداز بازار کالا که هر سه ماه یک‌بار توسط بانک جهانی منتشر می‌شود، آینده کالاهای اساسی مورد بازبینی قرارگرفت که در ماهنامه بورس منتشر شده است. در این گزارش متغیرهای کالایی در سطح جهان بررسی شد که به بخش کشاورزی آن می‌پردازیم. این گزارش درباره وضعیت کودها آورده است: در سه­ماهه­ اول 2015، بهای کودها به‌دلیل ضعف تقاضا و افت هزینه‌های عرضه، سه درصد کاهش یافت. تنزل قیمت اوره شش درصد بود در حالی که قیمت فسفات و پتاسیم بالا رفت. خریداران به دلایل زیر محتاط بودند: افت ارزش محصولات، کاهش بهای پول در گردش و کاهش ارزش سهام. علت کاهش بهای اوره عرضه­ بیش از حد و تقاضای ضعیف فصلی در برزیل و یک شروع کند برای فصل استفاده کود در آمریکا، افزایش ظرفیت تولید - به‌ویژه از الجزایر، عربستان سعودی، مصر و اندونزی- و هزینه‌های پایین­ تولید منجر به عرضه­ مازاد شد. هزینه‌ها بر اثر بهای ارزان گاز طبیعی و سایر هزینه‌های انرژی ازجمله قیمت زغال‌سنگ در چین، کاهش یافتند. انتظار افزایش تقاضا در سه‌ماهه سوم وجود دارد، اما ظاهراً عرضه‌ها بیش از حد انتظار است. قیمت کلرید پتاسیم در سه ماه نخست به‌دلیل تقاضای ضعیف با افزایش اندکی همراه شد و قطع برق به‌خاطر سیل در روسیه و اعتصاب در کشورهای عربی، مزید بر علت شد. در اواخر ماه مارس، کشور چین به‌عنوان مصرف‌کننده­ یک‌پنجم کلرید پتاسیم جهانی، قراردادی را برای خرید این کود از شرکت کلرید پتاسیم بلاروس تا نیمه نخست 2015، منعقد کرد. چین قبول کرده که در این وضعیت هر تن کلرید پتاسیم را 315 دلار بخرد (در واقع هر تن 10 دلار گران‌تر از کشورهای دیگر). این نخستین‌بار است که شرکت کلرید پتاسیم بلاروس (BPC) یک قرارداد مهم چینی را قبل از رقبایش امضاء می‌کند. این قیمت باعث افزایش رقابت در بازار جهانی این کالا شد. به­محض انعقاد قراردادی با هند (10 تا 20 دلار در هر تن، بیش از معامله BPC)، پیش‌بینی شد که تقاضا در سه ماهه­ دوم 2011 افزایش ­یابد که به این ترتیب تردید درباره کاهش قیمت‌ها کمتر شد و افزایش مجدد قیمت این کالا به چرخش معاملات کمک می‌کرد. بهای فسفات، با وجود یک افت در ماه مارس در نتیجه­ ضعف تقاضا در آمریکا (به‌ویژه برزیل)، اروپا و استرالیا، در سه ماهه­ دوم، پنج درصد افزایش پیدا کرد. برخی از محموله‌های دریایی به علت افت اخیر قیمت این کالا فروخته نشده و هنوز در دریا هستند. در اواخر ماه مارس، شرکت OCP در مراکش، یک قرارداد تحویل در نیمه نخست 2015 برای اسید فسفریک 2015H1 به ارزش 805 دلار در تن با هندوستان امضاء کرد که در هر تن 40 دلار گران‌تر از قرارداد 2015H2 بود. هم‌سو با این افزایش­ها، قیمت‌های تحویل­ در محل هم افزایش داشت. با این فرض که فسفات هندوستان به پایین‌ترین میزان رسیده است، تقاضا در سه ماهه­ دوم به رشد ثابت خود ادامه داد، اما پیش‌بینی می‌شود که افت ارزش روپیه ممکن است موجب تعادل در قیمت این کالا شود. طبق پیش‌بینی‌ها، بهای کود در سال 2015 به‌علت تقاضای ضعیف، عرضه­ فراوان، چهار درصد افت خواهد کرد. به‌دنبال ناتوانی کشاورزان در استفاده از کود پس از فصل برداشت به‌دلیل تصمیم آنها برای کاهش هزینه‌ها، کاهش قیمت این کالا دور از ذهن نخواهد بود. انتظار می‌رود که پس از 2015، در نتیجه­ تقاضای بیشتر، هزینه‌های بالاتر انرژی و ظرفیت جدید مورد نیاز، قیمت‌ها سیر صعودی پیدا کنند. با این وجود، در چند سال آینده، برای کلرید پتاسیم ظرفیت جدید قابل ملاحظه‌ای پیش‌بینی می‌شود و برای تعادل مجدد عرضه، شاید قیمت‌های پایین‌تری مورد نیاز باشد. قیمت­ این کالا، به سمت سقوط متمایل می‌شود و علت آن هم قیمت‌های کشاورزی ضعیف‌تر پس از دو سال برداشت زیاد است که کاهش قیمت محصولات کشاورزی به ناچار کشاورزان را به کاهش استفاده از کودها به‌منظور کاهش هزینه‌ها وامی‌‌دارد. در کشورهای بزرگ مصرف‌کننده، اصلاح سوبسیدها، تقاضا را تا حدی کاهش داده، که این امر عدم توازن کاربرد کود را به‌ویژه در هندوستان کاهش می­‌دهد. در این کشور مصرف فسفات از کلرید پتاسیم بیشتر است و هزینه‌های کمتر انرژی باعث افزایش بالقوه­ عرضه شده و بازارها را دچار مازاد محصول خواهد کرد.   کاهش پنج درصدی قیمت­ محصولات کشاورزی در سه ماه نخست 2015 این گزارش درباره قیمت­ محصولات کشاورزی در سه ماه نخست 2015 آورده است: قیمت محصولات کشاورزی در سه ماه نخست 2015 به افت خود ادامه داد که این کاهش شامل شاخص بهای کلی کشاورزی تا حد تقریباً پنج درصد در این بازه زمانی بود. سه زیرشاخص کلیدی حبوبات، بلغورها، روغن‌های خوراکی و سایر اقلام غذایی، در سه ماهه ابتدایی 2015 به ترتیب 1.5، 6.2 و 6.9 درصد کاهش داشتند. بهای آشامیدنی ها در همین مدت به ترتیب با سطحی مشابه یک سال گذشته­ خود، افت 8.8 درصدی داشت و قیمت مواد خام کشاورزی نیز روند نزولی داشت. در ارزیابی آوریل 2015 (آخرین ارزیابی فصلی)، بخش کشاورزی آمریکا دورنمای رضایت‌بخش خود را، با پیش‌بینی افزایش 1.3 درصدی تولید گندم حفظ کرد در حالی که تولید ذرت و برنج تقریباً به همان میزان سال­ های 14 - 2013 مانده است. انتظار می‌رود که نرخ برابری عرضه و تقاضا برای ذرت و گندم افزایش، اما برای برنج کاهش پیدا کند. با توجه به 17 عرضه­ جهانی، دورنمای روغن‌های خوراکی و دانه‌های روغنی مورد رضایت است. رکورد روغن‌های خوراکی به حدود 202 میلیون تن در 15 - 2014 خواهد رسید که بیش از یک درصد آن از تولید 200 میلیون تنی فصل قبل است. تولید جهانی دانه‌های روغنی اصلی نیز بر طبق پیش‌بینی‌ها، افزایش خواهد یافت. یک افزایش 5.5 درصدی که از 495 میلیون تن در 14 - 2013 به 523 میلیون تن در 15 - 2014 خواهد رسید.   تولید جهانی برنج در فصل تولید به 474.5  میلیون تن در 15 - 2014 خواهد رسید این گزارش موجودی بازار در دو محصول گندم و ذرت را مناسب ارزیابی کرده و آورده است: که در مورد گندم از حد انتظار اولیه­­ خود در همان سال بیشتر و در مورد ذرت به نقطه­ اوج خود در سال گذشته خواهد رسید. قیمت گندم در سه ماه اول 2015، بیش از هفت درصد کاهش پیدا کرد. (در مارس تقریباً نسبت به سال پیش 30 درصد کمتر بود) که دلیل آن هم شرایط رشد مطلوب در کشورهای اصلی تولیدکننده از قبیل اتحادیه اروپا، روسیه، چین و هندوستان بود. بهای ذرت در طول سه ماهه تغییر چندانی نکرد، اما به‌دلیل شرایط مناسب رشد در نیم‌کره­ جنوبی (آرژانتین، برزیل و آفریقای جنوبی)، در مقایسه با سال قبل، 17 درصد افت داشته است. در نیم‌کره­ شمالی هم شرایط برای محصولات تازه کشت شده در چین، مکزیک و هند مطلوب است که در این کشورها برداشت تقریباً به‌طور کامل انجام شده است. قیمت برنج در سه ماهه­­ نخست 2015 به‌طور متوسط به 417 دلار در تن رسید که تقریباً فقط یک درصد افت داشت، اما نسبت به سال گذشته افت شش درصدی را به ثبت رساند. بر اساس گزارش بخش کشاورزی آمریکا، تولید جهانی برنج در فصل تولید به 474.5 میلیون تن در 15 - 2014 خواهد رسید (که فقط کمی پایین‌تر از تولید 476.5 میلیون تنی فصل پیش است) که این رقم متناسب با نسبت 20.4 درصدی میزان برابری عرضه و تقاضا، 22.4 درصد کمتر از فصل قبل، اما کاملاً بالاتر از مینیمم خود در 2007 - 2006 است. این در حالی است که، کاهش تولید در میان تولیدکنندگان اصلی برنج در آسیا ازقبیل چین، فیلیپین و تایلند به وضوح قابل لمس است. در سه ماهه­ نخست 2015، قیمت بیشتر روغن‌های خوراکی و بلغورها، افت کردند. قیمت روغن پالم و روغن دانه سویا در این سه ماهه به ترتیب 4.4 و 6.4 درصد و نسبت به سال قبل 20 و 15 درصد کاهش یافتند. بهای دانه­ سویا هم سقوط کرد که تنزل آن برای سه ماهه 6.4 درصد و نسبت به سال پیش 55 درصد گزارش شد. این کاهش نشان‌دهنده وسعت زمین‌های کشت سویا و در واقع عرضه بیشتر از تقاضا است که باعث شده است تولید این محصول با 11 درصد افزایش نسبت به سال گذشته روبه‌رو شود. به‌ویژه اینکه کشورهای آمریکا و آمریکای جنوبی با بیشترین میزان تولید این محصول همراه بوده‌اند.   کاهش 9 درصدی شاخص بهای آشامیدنی‌ها در سه ماهه نخست 2015 همچنین شاخص بهای آشامیدنی‌ها در سه ماهه­ نخست 2015، تقریباً 9 درصد کاهش داشت که این میزان خیلی شبیه به سطح آن در سه ماهه­ نخست 2014 بود. این افت را قهوه­ Arabica ایجاد کرد که بهای آن به‌طور متوسط به 3.54 دلار در هر کیلوگرم رسید که به نسبت سال قبل پنج دلار در هر کیلوگرم کاهش داشت. افزایش قیمت قهوه­ Arabica به‌دلیل خشکسالی سال گذشته در برزیل بود، اما شرایط آب و هوای مطلوب در برزیل در سال جاری، به تعادل در بازار قهوه کمک کرد و بهای قهوه Arabica در همان حدود 2.20 دلار در هر کیلوگرم شد (برای مدت بیش از یک سال) چون تولید توسط عرضه‌کنندگان کلیدی مثل (ویتنام و اندونزی) ظاهراً مانند سال پیش اتفاق افتاد. بهای چای (در سه حراج) که تا ماه ژانویه به‌طور قابل ملاحظه‌ای ثابت بود، به‌دلیل عرضه‌های خوب در ماه‌های فوریه - مارس توسط هندوستان، با افت کمی همراه شد. شاخص بهای مواد خام در سه ماهه­ نخست 2015، تا حدی ثابت بوده (افت کمتر از دو درصد در مقابل سه ماهه چهارم 2014)، اما این شاخص، بیش از 12 درصد افت نسبت به سال گذشته داشت و 35 درصد پایین تر از نقطه اوج خود در اوایل 2011 ایستاد. در مقایسه، شاخص بهای دو کالای صنعتی دیگر -انرژی و فلزات- از اوایل 2011 کاهش 45 و 41 درصدی داشتند. عرضه در بازارهای لاستیک طبیعی و پنبه (اجزای کلیدی شاخص بهای کشاورزی) مناسب است. انتظار می‌رود که سهام جهانی پنبه به 22.8 میلیون تن در این فصل برسد -رقمی حدود 24.1 میلیون تن مصرف- بیشتر ذخیره­ سهام پنبه توسط چین انجام می‌شود.   افت 9.3 درصدی قیمت‌های کشاورزی در سال 2015 این گزارش به چشم‌اندازها و ریسک در بخش کشاورزی اشاره می‌کند و می‌افزاید: انتظار می‌رود که قیمت‌های کشاورزی یک افت 9.3 درصدی را در سال 2015 تجربه کنند که مربوط به ادامه روند کاهشی 3.4 درصدی در سال 2014 خواهد بود. بهای محصولات غذایی 7.1 درصد کاهش خواهند داشت. روغن‌های خوراکی و بلغورها از همه بیشتر (5.3 درصد تنزل) و بعد از آنها (دانه‌ها 7.3- درصد) و سایر اقلام غذایی (4.5- درصد) سقوط قیمت خواهند داشت. در بین دانه‌ها، بیشترین افت را گندم (18.5 درصد زیر قیمت 2015) پس از آن ذرت (6.7- درصد) و برنج (1.9- درصد) به ثبت می‌رسانند. در بین روغن‌های خوراکی و بلغورها، روغن پالم، روغن دانه سویا هر کدام حدود 14 درصد کاهش قیمت پیدا خواهند کرد. بهای مواد خام نیز سقوط خواهد کرد، پنبه و لاستیک طبیعی هر کدام 13 درصد و چوب هشت درصد افت قیمت را تجربه می‌کنند. برخی فرضیات، با در نظر گرفتن ریسک‌های احتمالی، چشم‌انداز بازار محصولات کشاورزی را مناسب ارزیابی می‌کند و بر این نظریه استوار است که فصل 15 - 2014 (که رو به اتمام است) روند عادی را طی می‌کند و در فصل بعد، شرایط غافلگیرکننده­ آب و هوایی اتفاق نمی‌افتد. در ارزیابی ماه آوریل (آخرین ارزیابی فصل)، که توسط بخش کشاورزی آمریکا تهیه شده است، موجودی دانه‌های فصلی (تولید به اضافه­ سهام ذرت، گندم و برنج) 15 - 2014 حدود 2.65 میلیارد تن اعلام شده است که نسبت به موجودی این کالا در سال گذشته، با مقداری افزایش همراه بوده است. با این حال، تصور می‌شود که این سطح عرضه، پس از افت تاریخی چند سال قبل، تعادل را ایجاد کند. انتظار می‌رود که قیمت نفت به‌طور متوسط به 53 دلار در هر بشکه در سال 2015 برسد و به 57 دلار در 2016 برسد. قیمت کود در 2015، 3.5 درصد کاهش خواهد داشت (بالای افت 11.6 درصدی سال گذشته). با توجه به انرژی مورد نیاز صنعت کشاورزی، قیمت پایین نفت، فشار قیمت را که اکثر محصولات غذایی تجربه کردند، کم می‌کند. چشم‌انداز محصولات کشاورزی نشان می‌دهد که سوخت‌های دوگانه نقش کلیدی را در وضع بازارهای کالاهای کشاورزی ایفا می‌کنند، اما این نقش اهمیت کمتری نسبت به گذشته خواهد داشت. در حال حاضر، سوخت‌های دوگانه حدود 1.5 میلیون بشکه در روز معادل­های انرژی را تولید می‌کنند که نسبت به یک دهه­ پیش، 0.4 میلیون بشکه در روز افزایش داشته است. اگرچه تولید سوخت‌های دوگانه در حال رشد و توسعه است، اما این رشد از پیش‌بینی‌های قبلی کندتر خواهد بود و سیاست‌گذاران آگاه خواهند شد که منافع ­زیست محیطی و مستقل از انرژی ضرورتاً از هزینه‌هایشان مهم‌تر نخواهد بود. در پایان این گزارش اشاره‌ای به فعالیت بخش سرمایه‌گذاری دارد که به مدت 15 سال در حال رشد بوده و مطابق با آخرین آمار مؤسسه Barclayhedge در حد 320 میلیون دلار ثابت ماند که نشان‌دهنده ثبات صنعت Hedge Fund است. تضعیف قیمت کالاهای اساسی به‌نظر در روند سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مبتنی بر کالاهای اساسی اثرگذار بوده است./