به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از موسسه پژوهشهای برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، افزایش مصرف نهایی انرژی از سال 1368 تا سال 1389 عمدتاً ناشی از رشد مصارف نهایی انرژی به ترتیب در بخش‌های حمل و نقل، خانگی، تجاری و صنعت بوده است. البته این روند بعد از هدفمندی یارانه انرژی در اواخر سال 1389 به صورت خانگی، تجاری،‌ صنعت و حمل و نقل تغییر یافته است و میزان مصرف انرژی بخش صنعت نسبت به بخش حمل و نقل کمی افزایش یافته است. از آنجایی که مصرف انرژی در نیروگاه‌ها مصرف نهایی نبوده، بلکه مصرف واسطه‌ای است،‌ لذا می‌توان گفت که نقش بخش خانگی و تجاری و نیز بخش حمل و نقل و صنعت در افزایش مصرف نهایی انرژی کشور دارای اهمیت درجه اول است. سهم مصرف انرژی پالایشگاه‌ها و بخش کشاورزی از سال 1346 تاکنون همچنان ناچیز بوده است. لذا رشد شدت مصرفی حامل‌های انرژی به دلیل رشد مصرف حامل‌های انرژی در این بخش‌ها دارا است. این در حالی است که بخش کشاورزی به تنهایی نقش به سزایی در افزایش ارزش افزوده و کاهش نرخ بیکاری کشور ایفا می‌کند و با اختصاص میزان بیشتری از سهم مصرف انرژی در این بخش، که عمدتاً در به کارگیری تجهیزات و ماشین‌آلات و تهیه روش‌ها و فرآیندهای مدرن و لازمه کشاورزی صنعتی، متجلی می‌شود، می‌توان نقش این بخش را در اقتصاد کشور بسیار بارزتر و چشم‌گیر نمود. به عبارتی این امر می‌تواند گویای، اهمیت بالای بررسی پتانسیل‌های مصرف انرژی در بخش کشاورزی همگام با فعالیت‌های موازی مدرنیزاسیون این بخش باشد. لذا باید سیاست‌های مناسبی را در راستای از بین بردن موانع بر سر راه مصرف حامل‌های انرژی در بخش کشاورزی اتخاذ نمود. پس از انقلاب صنعتی، انرژی به گونه‌های مختلفی در روند توسعه و پیشرفت بخش کشاورزی به کار گرفته شده است. به نحوی‌که از انرژی به عنوان یکی از نهاده‌های ثانویه در کنار دیگر عوامل اولیه (کار، سرمایه) در فرآیند تولیدات این بخش نام برده می‌شود. در این بین حامل‌های انرژی مورد استفاده در بخش کشاورزی،‌ به طور عمده برق و گازوئیل هستند. انرژی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این راستا، حامل‌های انرژی مورد مصرف به صورت مستقیم عمدتاً جهت سوخت تلمبه‌ای آبیاری و نیز به عنوان نیرو محرکه لازم ماشین آلات در بخش کشاورزی به کار گرفته می‌شوند. علاوه بر موارد فوق‌الذکر قسمتی از انرژی نیز به منظور تهویه و گرم کردن فضای گلخانه‌ها،‌ دامداری‌ها، مرغداری‌ها و غیره نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین روند مصرف غیرمستقیم حامل‌های انرژی در فرآیند تولید نهاده‌های مصرفی و واسطه‌ای مورد نیاز بخش کشاورزی همچون تهیه کودهای شیمیایی، سموم، عمل‌آوری بذور اصلاح شده است. آمار مصرف انرژی ارائه شده در این گزارش تنها در برگیرنده مصارف مستقیم آن در بخش بوده و شامل مصارف غیرمستقیم آن نمی‌شود. *بررسی روند رشد مصرفی حامل‌های انرژی در بخش کشاورزی بررسی متوسط مصرف نهایی انرژی بخش کشاورزی،‌ طی چهار برنامه توسعه اقتصادی کشور حاکی از آن است که میزان آن از 31.6 میلیون بشکه معادل نفت خام به 38.6 میلیون بشکه معادل نفت خام افزایش یافته است. با این وجود متوسط سهم مصرف نهایی بخش از متوسط کل مصرف نهایی کشور از 9.2 به 6.5 درصد رسیده است. این امر بیشتر در برنامه سوم و چهارم توسعه رخ داده است. در برنامه چهارم توسعه که یکی از مهمترین برنامه‌های توسعه‌ای تدوین شده در ایران است که در آن به دلیل عدم اعتقاد دولت به برنامه‌های مذکور اغلب شاخص‌های آنها تحقق نیافت. برنامه چهارم توسعه به نحوی طراحی و تدوین شده بود که در این برنامه می‌بایستی برای بخش کشاورزی مقدار تولید سالانه بطور متوسط 4.6 درصد و نرخ بهره‌وری عوامل تولید معادل 2.2 درصد افزایش می‌یافت. بدیهی است که با توجه به محدودیت منابع طبیعی در کشور، افزایش 4.6 درصدی مقدار تولید یا بهبود عملکرد بهره‌برداری‌ها و به کار بستن روش‌ها و فناوری‌های نوین کاربرد صحیح ادوات و تجهیزات و ماشین‌های کشاورزی مناسب میسر می‌شد که متأسفانه در این برنامه صورت نپذیرفت. همچنین بررسی روند مصرف نهایی انرژی بخش کشاورزی در طی سال‌های 92-1367 بیانگر آنست که، مصرف فرآورده‌های نفتی روند رو به کاهشی را پیموده و بر عکس حامل‌ةای برق و گاز طبیعی به عنوان جایگزین نفت گاز، آنچنان روند صعودی را در پی داشته‌اند که توانسته‌اند کاهش مصرف انرژی بخش از نفت‌گاز، به عنوان سوخت غالب در بخش را جبران کنند. نفت گاز بخش‌های حمل و نقل،‌ نیروگاه‌ها و کشاورزی به ترتیب عمده مصرف کنندگان نفت گاز در کشور را تشکیل می‌دهند. بررسی مصرف نفت گاز بیانگر آنست که متوسط سهم نفت گاز مصرفی بخش کشاورزی از متوسط مصرف نفت گاز کل کشور در طی پنجم برنامه توسعه‌ای در کشور به ترتیب 13،14،17.7،20.5 و 10.5 درصد بوده است. این امر عمدتاً بدلیل جایگزینی برق به جای نفت گاز در موتور پمپ‌ها در طی 5 برنامه و طرح‌های بهینه‌‌‌سازی مصرف نفت گاز در برنامه پنجم توسعه بوده است. در حال حاضر بر اساس ترازنامه انرژی سال 1391،‌ بخش کشاورزی حدوداً 11 درصد از مصرف نفت گاز کشور را به خود اختصاص داده است. مصرف عمده نفت گاز در بخش کشاورزی مربوط به سه زیر بخش «مرغداری»، «زراعت (غلات، سیفی، حبوبات و سبزیجات) و کشت‌های گلخانه‌ای» و «دامداری و پرورش آبزیان» می‌باشد. سهم مرغداری‌ از این میزان مصرف در زیربخش کشاوزری بسیار بالا می‌باشد. به طوری که در سال 1391، مرغداری‌ها 40 درصد کل مصرف نفت گاز بخش کشاورزی (1.5 میلیون لیتر) که 4.3 درصد از کل مصرف نفت گاز کشور را به خود اختصاص داده‌اند. از آنجایی که با توجه به ارزان بودن گوشت مرغ نسبت به گوشت قرمز پیش‌بینی رشد بالای افزایش تولید مرغ نیز در سال‌های آینده،‌ متحمل به نظر می‌رسد، بنابراین بهینه‌سازی مصرف سوخت در مرغداری‌ها برای دستیابی به صرف‌جویی در مصرف از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. از دیگر موارد مطرح در بخش کشاورزی، مصرف انرژی در خشک‌کن‌های توتون و همچنین ماشین‌آلات کشاورزی است که تاکنون تدوین معیار آنها صورت نگرفته است و در دستور کار شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت قرار دارد. در این میان ماشین آلات کشاورزی نقش بسزایی در مصرف نفت گاز دارند، همچنین بدلیل فرسودگی و قدیمی بودن تکنولوژی تولید این ماشین آلات در کشور، مصرف نفت گاز این ماشین آلات بالاتر از نرم جهانی تخمین زده شده است. انتهای پیام/ب